Nina Zeldes, PhD en Meg Seymour, PhD, National Center for Health Research
Het maag-darmkanaal – de darm – van een gezond persoon bevat duizenden micro-organismen. Daartoe behoren vele soorten bacteriën en gist. Al deze micro-organismen vormen samen het microbioom van de darm. We begrijpen nog niet precies hoe belangrijk ze zijn, maar steeds meer onderzoek toont aan dat de darm en zijn microbioom onze algemene gezondheid beïnvloeden, en niet alleen de spijsvertering. De resultaten kunnen u verbazen. Recente studies suggereren bijvoorbeeld dat de bacteriën in onze darmen van invloed kunnen zijn op ons humeur.
Er zijn veel verschillende “goede” bacteriën in een gezond en evenwichtig darmmicrobioom die cruciaal zijn voor onze gezondheid. Ze houden de “slechte” bacteriën in toom, bijvoorbeeld door een overgroei van gevaarlijke bacteriën zoals E. coli te voorkomen. Voor meer informatie over goede en slechte bacteriën kunt u dit artikel lezen.
Wanneer nuttige bacteriën worden gedood of in de minderheid raken door gevaarlijkere soorten bacteriën, kan dit ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren na het slikken van antibiotica. Bij sommige patiënten kan de ongezonde balans van bacteriën maanden of jaren aanhouden, vooral als de “slechte” bacteriën resistent zijn geworden tegen de behandeling.
Een Clostridium difficile-infectie (of c. diff) kan bijvoorbeeld frequente stoelgang en diarree, koorts, buikpijn en levensbedreigende darmontsteking veroorzaken. Om c. diff te behandelen, kunnen artsen proberen het microbioom te herstellen door goede bacteriën toe te voegen of opnieuw te introduceren in de darm. Een manier om dit te doen is door middel van een fecale materie-transplantatie, een behandeling die niet is goedgekeurd door de FDA, maar die de FDA wel toelaatbaar acht als onderzoeksbehandeling voor c. diff.
Wat is een fecale materie-transplantatie?
Veel van de bacteriën in onze darmen zitten ook in onze ontlasting (fecal matter). Hoewel dit onaangenaam klinkt, bevat de ontlasting van een gezond persoon veel van de belangrijke nuttige bacteriën die kunnen zijn verminderd of ontbreken in de darmen van mensen die lijden aan iets als c. diff.
Ontlastingmonsters van een gezond persoon (een ontlastingdonor) zouden kunnen worden gebruikt om ontbrekende goede bacteriën opnieuw in de darmen van een zieke patiënt te introduceren en zo een gezond evenwicht te herstellen. Fecale materie transplantatie of fecale microbiota transplantatie (FMT) bestaat uit het plaatsen van ontlastingmonsters van een gezonde donor in de darm van een andere persoon voor dit doel. Het monster van de donorontlasting wordt meestal in de dikke darm geplaatst tijdens een colonoscopie of in de vorm van een klysma in de spreekkamer van een arts. Er bestaan ook capsules van gevriesdroogde ontlastingdonaties die kunnen worden ingeslikt. De capsule lost op in de darm waardoor het monster vrijkomt.
FMT-behandelingen worden nog steeds als onderzoek beschouwd. Geen ervan is goedgekeurd door de FDA, maar de FDA erkent dat FMT niet perfect past in de FDA-regelgeving omdat het niet echt een gefabriceerd product is. Na het toestaan van het gebruik van FMT zonder inmenging van de FDA, gaf het agentschap in juni 2019 een veiligheidswaarschuwing uit om te waarschuwen dat FMT levensbedreigende infecties kan veroorzaken.
Niettemin blijft de FDA het gebruik van FMT toestaan omdat er bewijs is dat het sommige patiënten kan helpen herstellen van c.diff-infecties. Het is belangrijk voorzichtig te zijn met FMT, omdat veel patiënten die FMT krijgen al ziek zijn, en nog zieker kunnen worden of zelfs kunnen sterven als de FMT een gevaarlijke bacterie bevat die niet voor de behandeling is geïdentificeerd. In een klinische proef stierf een patiënt en werden verschillende anderen ziek nadat ze een ontlastingtransplantatie hadden gekregen. Het ontlastingmonster bevatte een zeldzame vorm van E. coli waarop niet was gescreend en de donor had geen symptomen vertoond.
Sommige artsen proberen ook FMT voor hun patiënten met verschillende andere aandoeningen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, ondanks deze risico’s en ondanks het feit dat deze behandelingen nog niet voldoende zijn onderzocht voor deze aandoeningen. Om deze reden kunnen patiënten met andere aandoeningen dan c. diff die geïnteresseerd zijn in FMT, alleen toegang krijgen tot FMT als zij deelnemen aan een onderzoekstudie. Wetenschappers hebben zelfs dierproeven gedaan om te zien of FMT een mogelijke behandeling zou kunnen zijn voor obesitas, de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Parkinson, en autisme spectrum stoornis.
Tegens willen sommige patiënten niet wachten tot FMT in klinische trials is getest en beschikbaar komt bij dokterspraktijken. In plaats daarvan proberen sommige mensen deze transplantaties zelf thuis uit.
Hoe werkt een Fecal Matter Transplantatie?
Gelijk welke methode wordt gebruikt om de ontlasting in de darmen van de patiënt te plaatsen, de donor wordt getest op bepaalde medische aandoeningen en ziekten, zoals HIV en hepatitis. Ontlasting donaties worden ook uitgesloten als de donor antibiotica heeft gebruikt in de laatste paar maanden voor de donatie, een voorgeschiedenis van drugsgebruik heeft, of onlangs gereisd heeft naar een land waar parasitaire infecties veel voorkomen. Ontlastingbanken zoals OpenBiome proberen donoren zorgvuldig te screenen op zaken als zwaarlijvigheid en ziekten. De screening is streng; slechts 3% van de mensen die zich als donor aanmelden, worden geselecteerd om monsters af te staan, wat veel lager is dan het aanvaardingspercentage van 38% voor mensen die bloed proberen af te staan. Toch zijn sommige patiënten die van OpenBiome ontlasting hebben gekregen, overleden aan een E.coli-infectie die bij de donor niet was opgespoord.
Er is online informatie te vinden over “doe-het-zelf” (DIY) ontlastingstransplantaties die gemakkelijk thuis kunnen worden nagebootst, maar die zijn riskant. Een groot probleem is dat ontlastingdonaties voor doe-het-zelf-transplantaties meestal niet zo zorgvuldig worden gescreend als in een medische omgeving.
Doe-het-zelf-pillen kunnen ook gevaarlijk zijn. De capsules kunnen te snel uiteenvallen in de maag of de dunne darm. Dit kan gebeuren als ze niet zijn ontworpen om alleen in de darm op te lossen. Hier kunnen zelfs gezonde darmbacteriën ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals SIBO (small-intestine bacterial overgrowth).
Bottom Line
Op dit moment is FMT niet goedgekeurd door de FDA, maar het is ook niet afgewezen door de FDA. Daarom kan FMT alleen in een medische setting worden gebruikt als onderzoeksbehandeling voor c. diff of in onderzoekstudies voor patiënten met andere aandoeningen. Hoewel FMT behandelingen veelbelovend zijn, zijn er ook een aantal zeer ernstige risico’s, waaronder overlijden. Iedereen die FMT overweegt, moet zich ervan bewust zijn dat hij of zij een kans op schade neemt, omdat niet bewezen is dat het veilig of effectief is. De risico’s zijn echter groter tijdens de COVID-19-pandemie, vanwege de mogelijke overdracht van SARS-CoV-2 (het virus dat COVID-19 veroorzaakt) via de ontlasting. De FDA heeft een waarschuwing geplaatst voor ontlastingmonsters die na 1 december 2019 zijn verzameld en dringt erop aan dat alle ontlastingmonsters worden gescreend op SARS-CoV-2.
Het is te riskant om FMT thuis te doen. Als u FMT overweegt, overleg dan met uw arts of het een goede optie is voor uw gezondheidsproblemen en of het mogelijk is om het in een medische omgeving te doen. Als dat het geval is, kunnen zorgverleners u helpen een ontlastingmonster te krijgen dat adequaat is getest. Voor meer informatie over c. diff en andere antibioticaresistente bacteriële infecties, klik hier.
Alle artikelen worden beoordeeld en goedgekeurd door Dr. Diana Zuckerman en andere senior medewerkers.
Het National Center for Health Research is een non-profit, onpartijdige organisatie voor onderzoek, onderwijs en belangenbehartiging die het laatste medische onderzoek analyseert en uitlegt en zich uitspreekt over beleid en programma’s. Wij accepteren geen financiering van farmaceutische bedrijven of fabrikanten van medische apparatuur. Ontdek hier hoe u ons kunt steunen.