Ze nestelde zich in een stoel in mijn kantoor en keek me met droevige berusting aan. “Ik ben al drie jaar getrouwd met een geweldige man,” zei ze uiteindelijk. “En ik weet dat dit waarschijnlijk gek klinkt, maar het zit zo: ik hou van mijn man, maar ik ben niet meer verliefd op hem. Ik weet niet wat ik moet doen.”
Ik kan het aantal keren niet tellen dat ik soortgelijke gevoelens heb gehoord van cliënten die verontrust zijn dat het gevoel van verliefdheid is verdwenen in de dagelijkse realiteit van het leven samen.
De opwinding en verwondering van de prille liefde, van wederzijdse ontdekking, van genot in fantasieën en anticiperen op het delen van zo veel in de komende jaren is een gedenkwaardige fase in het leven van een paar samen. Maar, zoals dat gaat met fasen, gaat ook deze fase voorbij als banen, rekeningen, kinderen, conflicten, ouder wordende ouders en andere realiteiten van langdurige liefde deze fantasieën beginnen te verdringen. Het is moeilijk om na verloop van tijd glamoureuze illusies te koesteren. Terwijl sommigen deze relatieovergang met afgrijzen bekijken en zich afvragen of dit betekent dat de liefde voorbij is en de tijd is gekomen om verder te gaan, bekijken anderen het positief. Want nadat de fantasieën en illusies beginnen weg te vallen, is het mogelijk dat wat in beeld komt iets veel beters is: een realistische, duurzame liefde. Het is geen reden tot treuren, maar tot feest.
Waarom?
Omdat in de meeste gevallen de werkelijkheid op de lange termijn makkelijker te leven is dan mooie fantasieën en hooggespannen verwachtingen. “Het is geen kwestie van jezelf laten gaan, maar elkaar een pauze gunnen,” vertelde Ashley, die acht jaar getrouwd is met Dan, me niet zo lang geleden. “Toen we verkering hadden en voor het eerst getrouwd waren, was het heel belangrijk voor me dat ik er altijd op mijn best uitzag. Ik racete ’s ochtends uit bed en deed snel mijn haar en make-up, zodat Dan niet zou zien hoe ik er ’s ochtends echt uitzag. Nu we samen twee kinderen hebben en ons leven, hun activiteiten en onze banen op elkaar afstemmen, is er geen tijd meer voor al die kleine details die vroeger zo belangrijk waren. We willen allebei graag fit en gezond blijven, voor onze kinderen en voor onszelf. Maar Dan heeft me door veel meer heen geholpen dan door warrig haar en geen oogmake-up – en we houden van elkaar, zoals we nu zijn, meer dan ooit!”
Wanneer je verliefd bent, kan het zijn dat je je richt op een geïdealiseerde versie van een persoon. Er kan veel waarheid in je visie op je geliefde zitten, maar er kan ook een flinke portie hoop en fantasie in zitten. Maar groeien naar liefde voor de echte persoon en accepteren wie hij of zij is, met zowel sterke als zwakke punten, kan een prachtig verschil maken in je relatie, waardoor het een blijvende bron van troost, emotionele veiligheid, en een heerlijk duurzame vreugde wordt.
Omdat wanneer je elkaar realistisch ziet en elkaar goed leert kennen, je minder snel geneigd bent elkaar teleur te stellen. Er kan aanvankelijk veel druk zijn om voortdurend attent en vrolijk en geestig te zijn. Naarmate je meer ontspannen in de relatie komt en elkaar realistisch accepteert, is de kans groter dat de momenten waarop je niet zo geestig bent, een beetje chagrijnig bent, of het niet met elkaar eens bent, geen spelbreker zullen zijn. Wanneer je verliefd bent, heb je de neiging om je op je best te gedragen en verwacht je van je geliefde dat hij/zij hetzelfde doet. Wanneer je de overgang hebt gemaakt naar een liefdevolle relatie, weet je dat er tijden zullen zijn waarin het leven samen niet zo leuk is, dat je partner zowel zijn of haar fouten als sterke punten heeft, en dat je in staat bent om haar of hem te omarmen en te accepteren tijdens zowel de uitdagende als de gelukkige tijden. Wanneer je loslaat dat je probeert een fantasie te vervullen, dat je probeert je partner te veranderen in iemand die je had gehoopt dat hij of zij zou worden, wanneer je accepteert dat jullie allebei onvolmaakt zijn en dat sommige dagen beter zullen zijn dan andere, heb je minder kans om teleurgesteld te zijn en meer kans om in harmonie te leven.
Omdat het loslaten van oude fantasieën ruimte maakt voor prachtige verrassingen. Als je ophoudt je echtgenoot – of jezelf – aan elkaars fantasieën aan te passen en gewoon van elkaar houdt, waarbij je de ander aanmoedigt om te groeien op een manier die helemaal bij hem of haar past, kunnen er prachtige verrassingen in het verschiet liggen. Toen ik 41 jaar geleden met mijn man Bob trouwde, wist ik dat hij erg slim was, en ik fantaseerde dat hij terug zou gaan naar de universiteit om een graad te halen. (Zijn academische loopbaan aan de Universiteit van Californië, Berkeley, was ontspoord door zijn jeugdig idealisme en zijn voorkeur voor protesteren en zingen in koffiehuizen in plaats van naar de les te gaan). Ik stelde me voor dat een diploma zou leiden tot een bevredigende professionele carrière. Maar Bob’s realiteit overtrof al die oude fantasieën, en ik liet het na verloop van tijd los. Dankzij zijn intelligentie en werkethiek heeft hij een carrière als waterbouwkundig ingenieur opgebouwd zonder dat diploma. Zijn nieuwsgierigheid en toewijding om levenslang te leren dragen goed bij aan onze relatie. En zijn aanhoudend idealisme leidde ertoe dat hij 22 jaar vrijwilligerswerk deed bij Big Brothers, waar hij het leven verrijkte van drie heel speciale jongens … van wie er een als een zoon voor ons is geworden, en onmetelijke vreugde in ons beider leven bracht.
Omdat een blijvende liefde gedijt op intieme vriendschap in plaats van idealisering. Het is goed om een vriend te hebben die je goed kent, hoe dan ook van je houdt, en voor altijd van je houdt – en om zo’n liefdevolle vriend voor een ander te zijn.
Dus wat doe je als je merkt dat het gevoel van verliefdheid je ontglipt? Koester de herinneringen, maar omarm wat er is. Neem het besluit en zet je in om van elkaar te blijven houden, dag na dag, zoals het is, gedurende alle jaren die jullie samen zullen doorbrengen.