Puristen houden nietvan deze mix van Acadisch Frans en Engels, maar het kan de Franse taal in Canada helpen

Hier is een linguïstisch recept.

Neem Franse grammatica en syntaxis en voeg Engelse werkwoorden toe. Neem Engelse werkwoorden en vervoeg ze als Franse werkwoorden. Strooi er de woordenschat bij van 17e eeuwse Franse kolonisten in Frans Acadia. Vertaal een Engels idioom letterlijk naar het Frans. Dat is Chiac.

Zo krijg je zinnen als, “J’ai backé mon car dans la driveway.”

Jsai vraiment pas pourquoi maar les “stilettos/claw” nails me freak slightly out. Jfeel sa pourai gemakkelijk etre un deadly weapon

– Catherine (@Cath_Bourque) February 11, 2013

Chiac is op natuurlijke wijze ontstaan uit nauw contact tussen Frans- en Engelstaligen dat helemaal teruggaat tot de koloniale periode. Chiac-sprekers met de gemeenschappelijke achternamen Leblanc en Daigle stammen af van de vroege Franse kolonisten die hun cultuur tegen de verdrukking in hebben weten te behouden. Bij de deportatie van 1755 verdreven de Britten 10.000 Acadiërs, van wie velen later terugkeerden naar een wereld die nu door het Engels wordt gedomineerd.

Hun nakomelingen spreken Chiac, maar idealiter niet te veel ervan – de grenzen zijn subtiel, ingegeven door de angst voor de erosie van de Franse cultuur.

Terwijl activisten en politici hebben gevochten om ruimte te maken voor het Frans in New Brunswick, hebben kunstenaars en musici een zich ontwikkelend gesprek geleid over waar het Chiac in een regionale identiteit past.

Voor Dano Leblanc maakte de Acadische band “1755” hem er op de middelbare school bewust van dat hij een vocabulaire gebruikte dat hij op de Franse televisie niet zou horen.

“Ze hadden songteksten die in het Chiac waren en, weet je, opeens was het opgeschreven, weet je, in de songtekst en het album en je kon het zien en opeens werd je echt zelfbewust van de manier waarop we spraken.”

Als volwassene bracht hij het Chiac op televisie, gesproken door de geanimeerde superheld Acadieman.

De show werd niet alleen in New Brunswick uitgezonden, maar ook elders in Canada.

Chiac is in feite nog nooit zo bekend geweest als vandaag, nu Chiac-muzikanten Lisa LeBlanc en Radio Radio door Frankrijk en Quebec toeren.

“We krijgen van andere provincies te horen dat je je Frans aan het vernietigen bent,” zegt Marie Annick-Bisson, die LeBlanc kent en haar groeiende succes heeft gevolgd. “Het is alsof, nou ja, als we erin slagen om goed Frans te spreken met andere mensen die echt Frans spreken en we spreken Chiac onder elkaar, wat is dan het probleem?”

In deze aflevering stellen we die vraag aan de bekendste schrijver van de regio, France Daigle, aan leden van de hip-hop act Radio Radio, aan politici en aan ouders.

PODCAST INHOUD

00:30 Een draai aan de radiotuner in Moncton, New Brunswick.

1:00 Canada zit boordevol taalbeleid, op provinciaal, territoriaal en stedelijk niveau.

2:35 Chiac is geen Franglais.

3:25 “Je prends un large double Americano our sortir.”

5:20 Moet een film over pesten van tieners in Moncton ook dialogen in Chiac bevatten?

6:50 Is Chiac “slecht Frans”?

7:50 Het “Stop”-bord in New Brunswick.

9:00 Acadische geschiedenis: waarom Moncton op een taalgrens ligt.

10:30 Taalrechtprotesten in de jaren ’60

13:30 Muzikant Gabriel Malenfant worstelde op school om academisch Frans te leren.

15:31 Dano LeBlanc en een vriend bedenken “Acadieman.”