Elke ouder heeft het wel eens meegemaakt: ’s avonds laat opblijven met een snotterend, koortsig, hoestend kind, waarvan de symptomen schijnbaar uit het niets opduiken of erger worden naarmate de uren verstrijken. Zoals de meeste ouders vraagt u zich af wat u moet doen. De dokter van uw kind bellen? Naar de eerste hulp gaan? Wachten tot morgenochtend?
Tot overmaat van ramp ben je misschien ook nog op je hoede voor het nieuwste virus dat de krantenkoppen haalt. Een paar jaar geleden was dat de Mexicaanse griep (waartegen u en uw kind, als u dit jaar uw jaarlijkse griepvaccin heeft gekregen, beschermd zijn, samen met twee of drie andere, meer voorkomende griepstammen). Meer recentelijk hebben Ebola en enterovirus-D68 (EV-D68) geleid tot bezorgdheid onder ouders. Gelukkig is Ebola weliswaar gevaarlijk, maar vormt het geen significant risico in de VS – en hoewel EV-D68-infecties op grotere schaal voorkomen, zal het virus naar alle waarschijnlijkheid geen probleem vormen voor uw kind.
Dus hoewel u misschien niet echt kunt uitrusten tijdens een hoestbui om 3 uur ’s nachts, kunt u zich een beetje meer ontspannen voelen in de wetenschap dat de symptomen die uw kind ervaart, hoogstwaarschijnlijk te maken hebben met een gewoon seizoensgebonden virus waar het immuunsysteem van uw kind uiteindelijk zelf voor zal zorgen. Toch kan het geen kwaad om het verschil te weten tussen symptomen die een reis naar de spoedeisende hulp rechtvaardigen en die welke u thuis kunt behandelen.
Bedenk dat, hoewel veel praktijken een arts hebben die 24 uur per dag en 7 dagen per week bereikbaar is om u te helpen en vragen te beantwoorden, de persoon die opneemt mogelijk niet de arts is die u regelmatig ziet, en dat u misschien moet wachten tot iemand u terugbelt. Vuistregel: als je je zorgen maakt over je kleintje en het duurt te lang voordat je een reactie krijgt van je huisarts, of als de symptomen erger worden, aarzel dan niet om naar de eerste hulp te gaan.
Meer over de zorg voor een ziek kind
Lees verder voor tips om vijf van de meest voorkomende symptomen bij kinderen te herkennen en te behandelen.
hoesten
Hoesten is een veelvoorkomend symptoom van verkoudheid – en hoewel het vreselijk klinkt, is het over het algemeen geen teken van iets ernstigs. De belangrijkste oorzaak achter een hoest is slijm, dat via de neus naar buiten loopt en zo de achterkant van de keel irriteert.
Wanneer zelf controleren:
- Het komt niet vaak voor (ze hoest af en toe en niet continu) en is droog. Dit betekent waarschijnlijk dat uw kind een zere keel heeft, veroorzaakt door een verkoudheid of allergie. Zet een koele luchtbevochtiger aan, geef uw kind veel vocht en gebruik zoutoplossing. De American Academy of Pediatrics raadt het gebruik van hoest- en verkoudheidsmedicijnen af als uw kind jonger is dan 6 jaar, omdat uit onderzoek blijkt dat ze niet effectiever zijn dan een placebo om de symptomen onder controle te houden, en ze kunnen leiden tot gevaarlijke bijwerkingen.
- Het heeft een “blaffend” geluid. Dit duidt waarschijnlijk op kroep, wat ook meestal een virale infectie is. Probeer eerst uw baby te kalmeren. Zet dan de douche aan en laat haar de dampende lucht inademen; binnen 15 tot 20 minuten zou de warme, vochtige lucht de ademhaling moeten helpen. Soms kan het echter langer duren voordat een blafferige hoest verbetert. Als stoomlucht niet helpt, bel dan de dokter omdat ze misschien een ademhalingsbehandeling nodig heeft (een aërosol met medicijnen). Een koele luchtbevochtiger in de kinderkamer helpt ook; houd haar rechtop en geef haar een pijnstiller als ze 6 maanden of ouder is. Kroep kan in dezelfde nacht opnieuw optreden, dus wees niet ongerust. Behandel het gewoon op dezelfde manier.
- Het is gerelateerd aan een verkoudheid. Dat betekent dat de hoest van uw kind slijm produceert en gepaard gaat met een loopneus en een zere keel. Geef haar neusdruppels met zoutoplossing als ze te jong is om haar neus te snuiten; een koele luchtbevochtiger in haar kinderkamer en een warm bad helpen ook. Een lepeltje honing kan de hoest verzachten, maar dat is alleen veilig als je kind 1 jaar of ouder is. Als u een vrij verkrijgbaar hoestdrankje wilt proberen, raadpleeg dan eerst haar arts.
- Het gebeurt alleen in bepaalde omstandigheden. Als de hoest van uw kind droog is, geen verband lijkt te houden met een verkoudheid en alleen ’s nachts of ’s ochtends opkomt of als uw peuter actief is, kan het een teken van astma zijn. Houd bij wat de hoest lijkt uit te lokken (beweging, koude lucht, allergieën) en maak een afspraak met uw arts.
Wanneer de dokter bellen:
- Het gaat gepaard met koorts (zie hieronder). Uw baby heeft een infectie, die zo mild kan zijn als een verkoudheid – of ernstiger, zoals griep.
- Uw baby is 4 maanden of jonger. Kleine baby’s zijn kwetsbaarder voor infecties, en hoesten is ongewoon bij kleine baby’s.
- Het is hevig (hard en snel), droog en komt in “spells” die tot een minuut kunnen duren, gevolgd door een “whoop” geluid. Extreme hoestbuien kunnen zelfs braken veroorzaken als de aanval voorbij is. Uw kind kan pertussis (of kinkhoest) hebben, vooral als er gevallen zijn gemeld in uw gemeenschap en ze nog niet de volledige vaccinatieserie heeft voltooid.
- Hoesten en een piepende ademhaling ontwikkelen zich na wat lijkt op gewone verkoudheidssymptomen. Het kan wijzen op astma of bronchiolitis. Astma komt zelden voor bij kinderen jonger dan 2 jaar, terwijl de overgrote meerderheid van de gevallen van bronchiolitis zich voordoet bij baby’s jonger dan 1. Het is altijd een goed idee om uw arts te bellen als u een piepende ademhaling hoort, vooral als er nog geen eerdere diagnose van astma is geweest. Bronchiolitis kan meestal thuis worden behandeld, maar ook hier geldt dat u het beste contact opneemt met uw arts als uw kind hoest en een piepende ademhaling krijgt. Bel 112 als uw kind snel begint te ademen (50 ademhalingen per minuut of meer als uw kind 2 maanden tot 1 jaar oud is, en 40 ademhalingen per minuut of meer als uw kind 1 tot 5 jaar oud is), of als de ademhaling moeizaam gaat en/of de kleur van haar huid bleek of schemerig wordt.
- Het begon met hoesten, een loopneus, spierpijn, maar nu is er een piepende ademhaling en ademt ze een beetje harder. Deze symptomen kunnen wijzen op EV-D68, vooral als er gevallen zijn geweest in uw gemeenschap. De meeste gevallen zijn mild en verdwijnen met tijd en rust, maar sommige kinderen zijn vatbaarder voor ernstige ziekte (vooral als ze al astma of andere luchtwegproblemen hebben). Als u het kantoor van uw arts na sluitingstijd niet kunt bereiken en haar ademhaling moeizamer wordt, ga dan naar de eerste hulp.
Wat u nog meer moet weten:
Als uw kind jonger is dan 4 maanden, komt hoesten minder vaak voor en kan het een teken zijn van iets ernstigers – dus het rechtvaardigt altijd een bezoek aan de dokter. En als ze in nood lijkt te zijn of moeite heeft met ademhalen, roep dan meteen medische hulp in.
Slijm
Slijm wordt meestal veroorzaakt door een seizoensgebonden virus en gaat vaak gepaard met hoest of verkoudheid. Zelfs als het groen is, heeft uw kind niet per se antibiotica nodig. Meestal duidt het erop dat de immuuncellen een virale infectie bestrijden (die niet met antibiotica kan worden verholpen), niet een bacteriële infectie (die wel kan worden verholpen). Hoe dan ook, het is nog steeds de moeite waard om naar de dokter te gaan om het te laten onderzoeken.
Wanneer zelf controleren:
Je kind heeft een verstopping. Of uw kind nu helder, wit, geel of groen slijm heeft, het is waarschijnlijk een gewone verkoudheid. Bevochtig de lucht met een luchtbevochtiger of koele luchtverdamper, gebruik zoutdruppels en moedig haar aan veel te drinken.
Wanneer moet u de dokter bellen:
- Uw kind heeft koorts of opgezette klieren. Als neusslijm of hoesten met een van deze symptomen gepaard gaat, kan ze een bacteriële infectie hebben die met antibiotica moet worden behandeld.
- Haar neusuitvloeiing is bloederig. Bloederige neusuitvloeiing is meestal een teken dat de neus geïrriteerd is, wat heel gebruikelijk is bij een verkoudheid. Maar het kan ook een teken zijn van andere problemen, zoals een sinusinfectie (vooral als de afscheiding dik is, ze lage koorts heeft, en ze pijn heeft rond ogen en neus), een vreemd voorwerp zit erin, of er is trauma aan de neus geweest. Als er veel bloedverlies is (meer dan alleen bloederige tinten in het slijm), het komt maar van één kant (vooral als het vies ruikt), of uw kind heeft andere symptomen die wijzen op een sinusinfectie (hoofdpijn, koorts, hoest, vermoeidheid, keelpijn, postnasaal infuus), dan moet uw arts een diagnose stellen en uw kind behandelen.
Wat u nog meer moet weten:
Houd in gedachten dat slijm dat gepaard gaat met congestie in de meeste gevallen gewoon de manier van het lichaam is om een of andere infectie te bestrijden – wat betekent dat het het belangrijkst is om de begeleidende symptomen in de gaten te houden.
Koorts
Koorts is elke rectale temperatuur van 100,4 graden of hoger. Hoewel koorts zorgwekkend kan zijn, kunnen de meeste gelukkig thuis worden behandeld – hoewel de leeftijd van uw kind een belangrijke rol speelt bij de vraag of u medische hulp moet inroepen.
Wanneer zelf controleren:
In het algemeen is het OK om uw kind zelf te controleren als het geen andere symptomen heeft (rillingen, keelpijn, oorpijn, diarree enz.) en is:
- 3 tot 6 maanden en koorts onder 101 graden
- ouder dan 6 maanden en een temperatuur van 102 graden of minder
In deze gevallen geeft u haar voor haar leeftijd geschikte koortsverlagers om het ongemak te verlichten, lauwe baden, en moedigt u haar aan veel vloeistoffen te drinken die geschikt zijn voor haar leeftijd (moedermelk, flesvoeding en water voor baby’s tot ze 1 jaar oud zijn; heldere soep en bouillon, en voedsel met een hoog watergehalte zoals fruit of appelmoes voor oudere kinderen) om haar gehydrateerd te houden.
Wanneer de dokter bellen:
Bel altijd de dokter als uw kind:
- 3 maanden of jonger is en een temperatuur heeft van 100.4 graden of hoger heeft, aangezien haar immuunsysteem nog niet zoveel ervaring heeft met het bestrijden van infecties (als u uw arts na kantoortijd niet kunt bereiken, ga dan naar de eerste hulp)
- 3 tot 6 maanden en heeft een temperatuur van 101 graden of meer
- 6 maanden of jonger en heeft 103 graden of meer koorts
- Onder de 2 jaar en heeft al meer dan 24 uur een verhoogde temperatuur
- Elke leeftijd en haar temperatuur klimt naar 104 of 105 graden
- Heeft andere symptomen met koorts, zoals:
- Keelpijn, wat kan wijzen op een bacteriële infectie zoals streptokokken
- Koorts en huilen bij het plassen, tekenen van een urineweginfectie
- Gezwollen klieren, wat kan wijzen op een amandelontsteking
- Oorpijn of trekken aan het oor, wat kan wijzen op een oorontsteking
- Diarree en/of overgeven, wat meestal een buikgriepje betekent – hoewel er een verhoogd risico op uitdroging is bij koorts
- Severe buikpijn die meer is dan een gemiddelde buikpijn kan wijzen op iets ernstigs zoals een blindedarmontsteking
Wanneer naar de eerste hulp:
Als uw kind koorts heeft en ook extreem kortademig is, voedsel weigert, braakt, ontroostbaar huilt, moeilijk wakker wordt, een stijve nek heeft of uitslag of blauwe plekken ontwikkelt, kan het een ernstigere aandoening hebben, zoals hersenvliesontsteking, bloedvergiftiging of een bloedbaaninfectie die onmiddellijke medische behandeling vereist, dus ga meteen naar de eerste hulp.
Wat u nog meer moet weten:
Een goede vuistregel (die kan variëren, afhankelijk van de leeftijd van uw kind): Lage koorts is elke temperatuur onder de 102 graden, gematigde koorts is 102 tot 104 graden, en hoge koorts is 104 graden en meer.
Braken of diarree
Bij kinderen is de boosdoener van misselijkheid, braken en diarree die samen voorkomen meestal een niet leuk (maar relatief ongevaarlijk) virus (zoals rotavirus) dat een ritje maakt in het maag-darmkanaal, hoewel het soms ook voedselvergiftiging door salmonella of E. coli kan zijn (vooral als andere gezinsleden dezelfde symptomen hebben). In de meeste gevallen is je belangrijkste prioriteit ervoor te zorgen dat je kind niet uitdroogt – wat waarschijnlijker is als ze jonger is en vooral als ze zowel braakt als diarree heeft. Tekenen van uitdroging zijn geen of minimaal plassen (meer dan zes uur zonder een natte luier bij een zuigeling, of ongeveer elke vier uur plassen bij peuters tijdens de wakkere uren en urine die donkerder en schaars is), lusteloosheid, droge mond en minder (of geen) tranen bij het huilen. Let bij baby’s ook op kribbigheid of een ingevallen zachte plek op de bovenkant van het hoofd.
Wanneer zelf controleren:
Als je kind ouder is dan 2 maanden en geen andere symptomen heeft (zoals hevige buikpijn, hoge koorts (zie hierboven), minder plassen, bloed overgeven, enzovoort), houd dan in de gaten of er tekenen van uitdroging zijn. Als ze jonger is dan 1 jaar, geef haar dan orale rehydratatievloeistoffen (een mengsel van water, zouten, suiker en mineralen, zoals Pedialyte); als ze ouder is, bied haar dan heldere vloeistoffen aan (water, verdund sap, bouillon, Jell-O, Pedialyte, ijslolly’s of water).
Wanneer moet u de dokter bellen:
Bel altijd uw dokter als uw kind:
- jonger is dan 2 maanden en niet alleen spuugt, want baby’s kunnen gemakkelijker uitgedroogd raken
- Lijkt uitgedroogd te raken en blijft braken of diarree houden (ze heeft dan meteen behandeling nodig)
- Gaat projectiel of geforceerd braken – vooral als ze jonger is dan 3 maanden – want dit kan wijzen op een ernstiger probleem, waaronder een darmverstopping
- Braakt en heeft koorts, vooral als ze jonger is dan 6 maanden, omdat ze een ernstigere infectie kan hebben en een verhoogd risico loopt om uitgedroogd te raken
- Heeft hevige buikpijn, of haar maag lijkt hard of opgeblazen, omdat dit kan wijzen op een darmverstopping of een andere ernstiger aandoening
- Heeft bloed in haar braaksel of diarree of gal (een geel-groene vloeistof) in haar braaksel
Wat u nog meer moet weten:
Als uw kind braakt of diarree heeft, mag u haar niet dwingen te eten – ze laat het u zelf wel weten als ze honger heeft. U moet ook uw arts bellen als het braken na 12 uur niet beter is, of als de diarree na drie dagen niet beter is.
Lees verder:
- Heidi Murkoff: Een gezonde dosis perspectief om je kleintje gezond te houden