Co to był Azjatycki Kryzys Finansowy?
Azjatycki kryzys finansowy, zwany również „azjatyckim efektem domina”, był ciągiem dewaluacji walut i innych wydarzeń, które rozpoczęły się latem 1997 roku i rozprzestrzeniły się na wiele rynków azjatyckich. Rynki walutowe załamały się najpierw w Tajlandii w wyniku decyzji rządu o zaprzestaniu powiązania waluty lokalnej z dolarem amerykańskim (USD). Spadki kursów walut rozprzestrzeniły się szybko po całej Azji Wschodniej, powodując z kolei spadki na giełdach, zmniejszenie przychodów z importu i przewroty w rządach.
Zrozumienie Azjatyckiego Kryzysu Finansowego
W wyniku dewaluacji tajlandzkiego bahta, duża część wschodnioazjatyckich walut spadła aż o 38 procent. Międzynarodowe akcje spadły również aż o 60 procent. Na szczęście azjatycki kryzys finansowy został nieco zahamowany dzięki interwencji finansowej Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego. W wyniku kryzysu wiele krajów przyjęło środki protekcjonistyczne, aby zapewnić stabilność swoich walut. Często prowadziło to do intensywnych zakupów amerykańskich obligacji skarbowych, które są wykorzystywane jako globalna inwestycja przez większość światowych rządów, władz monetarnych i głównych banków. Kryzys azjatycki doprowadził do bardzo potrzebnych reform finansowych i rządowych w takich krajach, jak Tajlandia, Korea Południowa, Japonia i Indonezja. Służy on również jako cenne studium przypadku dla ekonomistów, którzy starają się zrozumieć dzisiejsze rynki, zwłaszcza jeśli chodzi o handel walutami i zarządzanie rachunkami narodowymi.
Przyczyny azjatyckiego kryzysu finansowego
Kryzys miał swoje korzenie w kilku wątkach zjawisk przemysłowych, finansowych i monetarnych. Ogólnie rzecz biorąc, wiele z nich odnosi się do strategii ekonomicznej wzrostu opartego na eksporcie, która została przyjęta w rozwijających się gospodarkach Azji Wschodniej w latach poprzedzających kryzys. Strategia ta zakłada ścisłą współpracę rządu z producentami produktów eksportowych, w tym subsydia, korzystne umowy finansowe oraz powiązanie waluty z dolarem amerykańskim w celu zapewnienia korzystnego dla eksporterów kursu wymiany walut.
Pomimo że przynosiło to korzyści rozwijającym się gałęziom przemysłu w Azji Wschodniej, wiązało się również z pewnym ryzykiem. Wyraźne i ukryte gwarancje rządowe na rzecz ratowania krajowego przemysłu i banków; kokieteryjne relacje między wschodnioazjatyckimi konglomeratami, instytucjami finansowymi i organami regulacyjnymi; oraz napływ zagranicznych środków finansowych bez zwracania uwagi na potencjalne ryzyko – wszystko to przyczyniło się do powstania ogromnej pokusy nadużycia w gospodarkach wschodnioazjatyckich, zachęcając do poważnych inwestycji w marginalne i potencjalnie niebezpieczne projekty, Niemcy i Japonia zgodziły się skoordynować działania, aby dolar amerykański umocnił się w stosunku do jena i marki niemieckiej. Oznaczało to również aprecjację walut wschodnioazjatyckich, które były powiązane z dolarem amerykańskim, co doprowadziło do poważnej presji finansowej w tych gospodarkach, ponieważ japoński i niemiecki eksport stawał się coraz bardziej konkurencyjny w stosunku do innych eksportów wschodnioazjatyckich. Eksport załamał się, a zyski przedsiębiorstw spadły. Rządom wschodnioazjatyckim i powiązanym z nimi instytucjom finansowym coraz trudniej było zaciągać pożyczki w dolarach amerykańskich w celu subsydiowania krajowego przemysłu i utrzymania powiązań walutowych. Naciski te osiągnęły punkt kulminacyjny w 1997 roku, kiedy to jeden po drugim porzucały swoje powiązania i dewaluowały swoje waluty.
Reakcja na Azjatycki Kryzys Finansowy
Jak wspomniano powyżej, MFW interweniował, udzielając pożyczek w celu ustabilizowania gospodarek azjatyckich – zwanych również „gospodarkami tygrysów” – które zostały dotknięte kryzysem. Tajlandia, Indonezja i Korea Południowa otrzymały około 110 miliardów dolarów w formie krótkoterminowych pożyczek, aby pomóc im ustabilizować ich gospodarki. W zamian za to kraje te musiały spełnić surowe warunki, w tym podwyższyć podatki i stopy procentowe oraz zmniejszyć wydatki publiczne. Wiele z tych krajów zaczęło wykazywać oznaki ożywienia do 1999 roku.
Lekcje wyciągnięte z azjatyckiego kryzysu finansowego
Wiele z lekcji wyciągniętych z azjatyckiego kryzysu finansowego można nadal zastosować do sytuacji mających miejsce obecnie, a także można je wykorzystać do złagodzenia problemów w przyszłości. Po pierwsze, inwestorzy powinni uważać na bańki aktywów – niektóre z nich mogą w końcu pęknąć, pozostawiając inwestorów na pastwę losu. Inną możliwą lekcją jest to, że rządy powinny pilnować wydatków. Wszelkie wydatki na infrastrukturę podyktowane przez rząd mogły przyczynić się do powstania baniek aktywów, które spowodowały ten kryzys – to samo może być prawdą w przypadku przyszłych wydarzeń.
Współczesny przypadek azjatyckiego kryzysu finansowego
Światowe rynki podlegały znacznym wahaniom w ciągu ostatnich dwóch lat, od początku 2015 roku do drugiego kwartału 2016 roku. To spowodowało, że Rezerwa Federalna zaczęła obawiać się możliwości wystąpienia drugiego azjatyckiego kryzysu finansowego. Na przykład Chiny wysłały falę uderzeniową przez rynki akcji w Stanach Zjednoczonych 11 sierpnia 2015 r., kiedy to zdewaluowały juana w stosunku do dolara amerykańskiego. Spowodowało to spowolnienie chińskiej gospodarki, co skutkowało obniżeniem krajowych stóp procentowych i dużą ilością spławianych obligacji.
Niskie stopy procentowe uchwalone przez Chiny zachęciły inne kraje azjatyckie do obniżenia swoich krajowych stóp procentowych. Japonia, na przykład, obniżyła swoje i tak już niskie krótkoterminowe stopy procentowe do liczb ujemnych na początku 2016 r. Ten przedłużający się okres niskich stóp procentowych zmusił Japonię do pożyczania coraz większych sum pieniędzy w celu inwestowania na światowych rynkach akcji. Japoński jen zareagował kontrintuicyjnie, zwiększając swoją wartość, przez co japońskie produkty stały się droższe, a gospodarka tego kraju uległa dalszemu osłabieniu.