Uga, ukochana psia maskotka drużyn sportowych Uniwersytetu Georgii, nie byłaby zbytnio na boisku. Z jego zgniecioną, dziecięcą twarzą i mocnym, nisko zawieszonym tułowiem, wygląda bardziej prawdopodobnie na drzemkę niż na walkę. Jednak to właśnie dzięki tym cechom – a nie pomimo nich – buldog podbił serca po obu stronach Atlantyku, wznosząc się na wyżyny maskotki uniwersyteckiej, a nawet dumnej ikony Korpusu Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych.
I to właśnie dzięki legionom wielbicieli buldoga – a nie pomimo nich – rasa ta ma teraz kłopoty. Dziesiątki lat hodowli uwydatniły cechy, które składają się na charakterystyczny i szalenie popularny wygląd psa, ale naraziły na szwank jego zdrowie w tym procesie. Teraz, pierwsza kompleksowa ocena genetyczna sugeruje, że buldog nie ma już wystarczającej różnorodności genetycznej, aby hodowcy mogli wyhodować wystarczająco dużo zdrowych zwierząt, aby poprawić jego ogólne perspektywy.
„Stracili tak wiele różnorodności genetycznej w ciągu ostatnich dziesięcioleci”, mówi Niels Pedersen, emerytowany profesor medycyny i epidemiologii na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis School of Veterinary Medicine i główny autor nowej oceny. „Jest to rasa, która naprawdę w pewnym sensie wyhodowała się w genetycznym narożniku.”
Badania, opublikowane w czwartek w otwartym czasopiśmie Canine Genetics and Epidemiology, stanowią pierwszy szeroko zakrojony wysiłek w celu oceny różnorodności genetycznej wśród buldogów angielskich przy użyciu analizy DNA. Pedersen i współpracownicy przetestowali 102 zarejestrowane buldogi angielskie używane do hodowli, 87 ze Stanów Zjednoczonych i 15 zza oceanu. Porównali tę grupę z drugim podzbiorem 37 buldogów angielskich, które zostały przywiezione na uniwersytet do Weterynaryjnych Służb Klinicznych z powodu różnych problemów zdrowotnych.
Dla miłośników buldogów wyniki są wstrząsające: Naukowcy odkryli, że niewiele miejsca pozostaje w ograniczonych genach buldogów dla hodowców, aby odbudować zdrowe fenotypy z istniejącej rasy. Wprowadzenie nowych genów spoza linii czystej krwi buldogów mogłoby być dobrodziejstwem dla zdrowia zwierząt. Ale ponieważ powstałe w ten sposób psy nie są już rodowodowe i nie wyglądają dokładnie tak, jak dzisiejszy standard, zagorzali hodowcy buldogów nie są skłonni do rozpoczęcia tego procesu w najbliższym czasie.
Zachwycając zarówno wyglądem, jak i osobowością, buldog od dawna należy do najpopularniejszych ras psów w USA i Wielkiej Brytanii. Amerykański Kennel Club opisuje je jako „równe i miłe, stanowcze i odważne”. Jak to ujął Pedersen: „Ratunkiem dla buldoga jest to, że ludzie absolutnie je kochają i są skłonni przeoczyć wszystkie ich problemy zdrowotne. Są idealnym zwierzęciem domowym, stosunkowo małym, ale nie aż tak małym, nie szczekają dużo, nie są tak aktywne, są naprawdę spokojne i mają piękne usposobienie.”
Ale jego badania sugerują, że cała ta miłość może nie wystarczyć, aby je uratować. W rzeczywistości problemem jest sama miłość.
Powszechnie wiadomo, że buldogi cierpią na różne dolegliwości fizyczne, które czynią je szczególnie niezdrowymi – i że wiele z nich jest niefortunnymi produktami ubocznymi hodowli do skrajności tych samych cech fizycznych, które zdobywają im nagrody i uznanie. W rezultacie, długość życia buldoga jest stosunkowo krótka, a większość z nich żyje średnio 8 lat, zgodnie z jednym z ostatnich badań National Institutes of Health.
Lista dolegliwości buldoga jest długa. Po pierwsze ich grube, nisko zawieszone ciała, szerokie barki i wąskie biodra sprawiają, że buldogi są podatne na dysplazję stawów biodrowych i utrudniają im poruszanie się. Krótkie pyski i ściśnięte czaszki sprawiają, że większość z nich ma poważne problemy z oddychaniem, co nie tylko zwiększa ryzyko śmierci z powodu chorób układu oddechowego, ale także utrudnia im utrzymanie chłodu. Pomarszczona skóra może również sprawiać, że buldogi są bardziej podatne na problemy z oczami i uszami. Jakby tego było mało, psy te są nękane przez reakcje alergiczne i zaburzenia autoimmunologiczne nasilające się w wyniku chowu wsobnego.
Może najbardziej wymownym przykładem tego, jak dramatycznie ludzcy hodowcy manipulowali buldogiem jest to: Rasa jest teraz w dużej mierze niezdolny do prokreacji naturalnie (nawet bardziej niż panda olbrzymia, która notorycznie wymaga „panda porno”, aby zostać zachęcony do zrobienia tego czynu w niewoli). Buldogi są często zbyt krótkie i krępej budowy, aby się z nimi kopulować, a ich głowy jako niemowlęta są zbyt duże, aby mogły urodzić się naturalnie z powodu wąskiej miednicy psa. Tak więc rasa przetrwała dzięki sztucznej inseminacji i porodom przez cesarskie cięcie, które stały się normą.
Jak wytrzymały buldog, symbol Imperium Brytyjskiego, znalazł się w takim kłopocie? Po pierwsze, trzeba zrozumieć, że dzisiejszy buldog jest produktem setek lat selektywnej hodowli. Jeszcze w połowie XIX wieku wyglądał on zupełnie inaczej. Przodkowie buldoga byli wojownikami, hodowanymi do zabijania byków, zanim Anglicy zakazali tego sportu w 1835 roku. Ale te wyższe, szczuplejsze, mniej pomarszczone i bardziej atletyczne buldogi nie były wspaniałymi zwierzętami domowymi, więc były w dużej mierze niechciane.
Wkrótce garstka hodowców, którzy kochali te psy, zaczęła wymyślać je na nowo poprzez selektywną hodowlę. W drugiej połowie XIX wieku buldog miał nowy wygląd i nową popularność, która przekroczyła ocean Atlantycki. AKC uznała nowoczesną rasę buldogów w 1886 roku, a buldog został wybrany do reprezentowania tak dostojnych instytucji jak Uniwersytet Yale, który w 1889 roku mianował buldoga „Handsome Dan” swoją ikoną. Pedersen twierdzi jednak, że nasiona genetycznego upadku współczesnego buldoga zostały zasiane już na samym początku.
Bardzo mała liczba psów założycieli – tylko 68, według szacunków Pedersena – dała początek rasie. Wszystkie dzisiejsze buldogi czystej krwi wywodzą się od tych psów i ich potomstwa. Później ludzie stworzyli kolejne „wąskie gardła”, które jeszcze bardziej zmniejszyły pulę genów tej małej grupy. „To prawdopodobnie dotyczyło popularnego reproduktora, którego wszyscy kochali”, wyjaśnia Pedersen. „W ostatnich dziesięcioleciach popularność psa spowodowała chów wsobny i gwałtowną zmianę kształtu i stylu jego ciała, co widać na przykładzie różnych wersji Uga, maskotki Uniwersytetu Georgii. Pedersen twierdzi jednak, że to nie chów wsobny jest głównym problemem. Chodzi o to, że taka hodowla została przeprowadzona w celu stworzenia charakterystycznych cech fizycznych, które sprawiają, że buldog wygląda jak buldog. Te estetyczne „ulepszenia” – drastyczne zmiany w kształcie i wielkości głowy, szkieletu i skóry – wiążą się z dużymi kosztami.
„Jeśli spojrzymy na pudle standardowe, są one prawie tak samo wsobne jak buldogi, ale są o wiele zdrowsze, ponieważ ich chów wsobny nie był ukierunkowany na drastyczną zmianę wyglądu” – mówi Pedersen. „Standardowy pudel nie wygląda zbytnio inaczej niż wiejskie psy przodków, które nadal są na Bliskim Wschodzie i w innych częściach świata.”
Wielu hodowców po prostu zaprzecza, że buldog ma jakiekolwiek niezwykłe problemy. „To mit, że Buldog jest z natury niezdrowy ze względu na swoją budowę” – głosi oficjalne oświadczenie Bulldog Club of America na temat zdrowia rasy. Jednak badania przeprowadzone w Journal of Veterinary Internal Medicine, w których analizowano przyczyny śmierci ponad 70 000 psów w latach 1984-2004, wykazały, że buldogi były drugą rasą, u której najczęściej dochodziło do śmierci z powodu chorób wrodzonych. (Nowofundlandy były najbardziej prawdopodobne.)
Hodowcy często obwiniają za problemy zdrowotne pozbawionych skrupułów hodowców typu młyn szczeniąt, którzy bezkrytycznie rozmnażają chore i w inny sposób nieodpowiednie psy. Prawdą jest, że szanse na uzyskanie zdrowszego buldoga są znacznie większe, gdy kupujący mają do czynienia z wiarygodnymi hodowcami, którzy z wyprzedzeniem sprawdzają stan zdrowia psów. Ale jeśli chodzi o zdrowie rasy jako całości, geny opowiadają inną historię, mówi Pedersen.
Hodowcy z młynów szczeniąt mogą w pośpiechu zniszczyć genetykę popularnej rasy, ale nie wydaje się to mieć zastosowania w przypadku buldogów. „Kiedy przeanalizowaliśmy psy, które przyszły do kliniki z problemami zdrowotnymi, które miały tendencję do być bardziej powszechne lub buldogów typu sklepu zoologicznego, były one genetycznie identyczne z zarejestrowanych i dobrze hodowanych psów,” mówi. „Młyny nie produkują psów, które genetycznie różnią się od tych, które są hodowane prawidłowo.”
Zrozumienie różnorodności genetycznej jest kluczowe dla zarządzania przyszłością każdej rasy, mówi Aimée Llewellyn-Zaidi, szef zdrowia i badań w Kennel Club (brytyjski odpowiednik AKC). Jej organizacja brała udział w badaniach genetycznych, w tym dostarczając psy do badania genetycznego z 2015 r. opublikowanego w Canine Genetics and Epidemiology, które oszacowało tempo utraty różnorodności genetycznej wśród psów rasowych. Badanie to wykazało, że buldogi mogą cieszyć się pewnym skromnym uzupełnieniem różnorodności genetycznej poprzez wykorzystanie importowanych zwierząt, co może być drogą do poprawy genetyki buldogów.
„Byłoby bardzo interesujące użyć narzędzi genomicznych do zbadania rasy buldogów na poziomie globalnym, ponieważ jest dobrze ugruntowane, że rasy, które rozwinęły się w izolacji w czasie, mogą być wykorzystane do poprawy ogólnej różnorodności genetycznej i selekcji dla pozytywnych cech, na poziomie globalnym”, mówi Llewellyn-Zaidi, która nie była zaangażowana w badania.
Niektórzy hodowcy już podejmują kroki w celu poprawy losu tego uroczego psa. W 2009 roku Kennel Club zmienił przepisy dotyczące buldogów, aby zniechęcić do hodowli w celu wyolbrzymiania cech, takich jak krótkie pyski lub luźna skóra, które ludzie uważają za pożądane, ale mają szkodliwy wpływ na zdrowie psów. Oznacza to szczuplejsze buldogi i mniej pomarszczone, tak aby oczy i nosy nie były zasłonięte. Inni tworzą niepedigreed, mieszane rasy buldogów, takie jak Olde English Bulldogge i Continental Bulldog, które wyglądają bardziej jak powrót do bardziej atletycznych przodków buldoga.
Jeśli takie hybrydowe rasy się przyjmą, przyszłość buldoga może wyglądać trochę bardziej jak jego przeszłość – a na pewno dużo jaśniej. Ale to się stanie tylko wtedy, gdy więcej hodowców zdecyduje się przyjąć coś nieco innego niż psy, które teraz znają i kochają.