Znajdź źródła: „Elastomer” – wiadomości – gazety – książki – scholar – JSTOR (kwiecień 2015) (Learn how and when to remove this template message)
Elastomer to polimer charakteryzujący się lepkosprężystością (tj. zarówno lepkością, jak i sprężystością) oraz słabymi siłami międzycząsteczkowymi, na ogół niskim modułem Younga i wysokim odkształceniem niszczącym w porównaniu z innymi materiałami. Termin ten, będący portmanteau od elastycznego polimeru, jest często stosowany zamiennie z kauczukiem, chociaż ten ostatni jest preferowany w odniesieniu do wulkanizatów. Każdy z monomerów łączących się w polimer jest zazwyczaj związkiem kilku pierwiastków spośród węgla, wodoru, tlenu i krzemu. Elastomery są amorficznymi polimerami utrzymywanymi powyżej ich temperatury zeszklenia, tak że możliwa jest znaczna rekonformacja molekularna bez zrywania wiązań kowalencyjnych. W temperaturze otoczenia takie kauczuki są więc stosunkowo elastyczne (E ≈ 3 MPa) i odkształcalne. Stosuje się je przede wszystkim do produkcji uszczelek, klejów i elastycznych części formowanych. Obszary zastosowań różnych rodzajów gumy są wielorakie i obejmują tak różnorodne segmenty jak opony, podeszwy butów, elementy tłumiące i izolacyjne. Znaczenie tych kauczuków można ocenić na podstawie faktu, że prognozuje się wzrost światowych przychodów do 56 mld USD w 2020 roku.
IUPAC definiuje termin „elastomer” jako „polimer wykazujący elastyczność podobną do gumy.”
Ciała stałe podobne do gumy o właściwościach elastycznych nazywane są elastomerami. Łańcuchy polimerów są utrzymywane razem w tych materiałach przez stosunkowo słabe wiązania międzycząsteczkowe, które pozwalają polimerom rozciągać się w odpowiedzi na makroskopowe naprężenia.
Elastomery są zazwyczaj termoutwardzalne (wymagają wulkanizacji), ale mogą być również termoplastyczne (patrz elastomer termoplastyczny). Długie łańcuchy polimerowe łączą się krzyżowo podczas utwardzania, tj. wulkanizacji. Strukturę molekularną elastomerów można sobie wyobrazić jako strukturę „spaghetti z klopsikami”, gdzie klopsiki oznaczają wiązania krzyżowe. Elastyczność wynika ze zdolności długich łańcuchów do rekonfiguracji w celu rozłożenia przyłożonego naprężenia. Kowalencyjne wiązania krzyżowe zapewniają, że elastomer powróci do pierwotnej konfiguracji po usunięciu naprężenia. W wyniku tej wyjątkowej elastyczności elastomery mogą się odwracalnie rozciągać o 5-700%, w zależności od konkretnego materiału. Bez wiązań krzyżowych lub z krótkimi, trudno rekonfigurowalnymi łańcuchami, zastosowane naprężenie spowodowałoby trwałą deformację.
Efekty temperaturowe są również obecne w wykazywanej elastyczności polimeru. Elastomery, które zostały schłodzone do fazy szklistej lub krystalicznej, będą miały mniej ruchliwych łańcuchów, a w konsekwencji mniejszą elastyczność niż te, którymi manipulowano w temperaturach wyższych niż temperatura zeszklenia polimeru.
Możliwe jest również, aby polimer wykazywał elastyczność, która nie wynika z kowalencyjnych wiązań krzyżowych, lecz z przyczyn termodynamicznych.
W przypadku polimerów, które nie są związane z kowalencyjnymi wiązaniami krzyżowymi, możliwe jest również wykazanie elastyczności, która wynika z przyczyn termodynamicznych.