22 Mar Etapy powstawania wrzodów stopy cukrzycowej
Cukrzyca jest jedną z najczęstszych chorób na świecie, a stopa cukrzycowa jest uważana za jedno z najistotniejszych powikłań cukrzycy, przy czym ogólne ryzyko rozwoju owrzodzenia stopy u diabetyków wynosi blisko 25%. Powoduje ona poważną zachorowalność w postaci inwalidztwa i amputacji kończyn dolnych. Cukrzyca jest przyczyną prawie 50% wszystkich nieurazowych amputacji kończyn dolnych na świecie. Neuropatia cukrzycowa i waskulopatia to główne procesy prowadzące do powstania owrzodzeń stopy cukrzycowej. Innymi czynnikami przyczyniającymi się do powstania owrzodzeń są urazy, nieprawidłowości biomechaniczne, ograniczona ruchomość stawów i infekcje.
Owrzodzenia stopy cukrzycowej są klasyfikowane jako stadia zaawansowania w celu ustalenia odpowiedniego planu leczenia i dalszej obserwacji. Owrzodzenia stopy cukrzycowej mogą być scharakteryzowane jako neuropatyczne, niedokrwienne lub neuroischemiczne, w zależności od tego, jak powikłania takie jak neuropatia obwodowa i choroba tętnic wpływają na etiologię. Istnieje kilka metod klasyfikacji owrzodzeń stopy, które zostały zaproponowane, ale żadna z nich nie została powszechnie zaakceptowana.
Klasyfikacja Wagnera-Meggitta: oparta głównie na głębokości rany.
- Stopień 0 – nienaruszona skóra
- Stopień 1 – powierzchowne owrzodzenie
- Stopień 2 – głębokie owrzodzenie ścięgna, kości lub stawu
- Stopień 3 – głębokie owrzodzenie z ropniem lub zapaleniem kości
- Stopień 4 – zgorzel przodostopia
- Stopień 5 – zgorzel całej stopy.
System Uniwersytetu Teksańskiego: klasyfikuje owrzodzenia według głębokości, a następnie klasyfikuje je według obecności lub braku infekcji i niedokrwienia.
- stopień 0 – miejsce przed- lub poowrzodzeniowe
- stopień 1 – powierzchowne rany przez naskórek lub naskórek i skórę właściwą, ale nie przenikające do ścięgna, torebki lub kości.
- stopień 2 – penetrują do ścięgna lub torebki, ale kości i stawy nie są zaangażowane.
- stopień 3 – rany penetrują do kości lub do stawu.
Każdy stopień rany składa się z 4 etapów:
- rany czyste
- rany zakażone bez niedokrwienia
- rany niedokrwienne
- rany zakażone niedokrwienne.
Klasyfikacja SAD: ocenia 5 cech owrzodzenia (wielkość, głębokość, sepsę, arteriopatię i denerwację) w 4-punktowej skali (0-3).
Międzynarodowa Grupa Robocza ds. Stopy Cukrzycowej (klasyfikacja PEDIS): ocenia ranę na podstawie 5 cech: perfuzja (zaopatrzenie tętnicze), rozległość (obszar), głębokość, zakażenie i czucie.
Wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych: na ich podstawie zakażoną stopę cukrzycową dzieli się na kategorie: łagodną (ograniczone zajęcie tylko skóry i tkanek podskórnych), umiarkowaną (bardziej rozległą lub obejmującą głębiej położone tkanki) i ciężką (z towarzyszącymi ogólnoustrojowymi objawami zakażenia lub niestabilnością metaboliczną).
Rozmiar i głębokość rany są kluczowe i powinny być udokumentowane podczas pierwszej wizyty i każdej kolejnej. Bardzo ważne jest sprawdzenie tkanki znajdującej się u podstawy rany, ponieważ może ona dostarczyć wielu informacji na temat unaczynienia i możliwego zakażenia.
Rany podskórne (na podeszwie stopy) są zwykle spowodowane powtarzającymi się, przewlekłymi urazami o małej prędkości, które dotykają stopy cukrzycowej o zmniejszonym unerwieniu czuciowym z powodu neuropatii. Zmniejszenie powtarzających się urazów jest niezbędne do zatrzymania procesu i promowania prawidłowego gojenia.