Gdy mówimy o pojawieniu się różnych ruchów artystycznych w historii, istnieje doskonałe niemieckie słowo, które może nam pomóc zrozumieć, dlaczego i jak dany ruch się pojawił i jak ewoluował. Tym słowem jest Zeitgeist. Zeitgeist dosłownie oznacza „ducha epoki” lub „ducha czasu” i można go zdefiniować jako intelektualną modę, która wpływa na kulturę danego okresu w czasie. W tym artykule przyjrzymy się więc pokrótce powstaniu i ewolucji słynnego ruchu Pop Art. Nie da się nawet zacząć rozumieć tego ruchu, jeśli nie mamy historycznego kontekstu, który wyjaśniałby, kiedy ten ruch właściwie powstał. Dlatego właśnie wspomnieliśmy o Zeitgeist i dlaczego ważne jest, aby zrozumieć „ducha czasu” lat 50-tych.
Słynne puszki zupy Campbell Andy’ego Warhola
Powojenny optymizm i kulturowy bunt pop-artu
Po okrucieństwach, jakich doświadczyła Europa podczas II wojny światowej, w kolejnych latach (szczególnie na początku lat 50.) społeczeństwa Europy Zachodniej, ale także Stanów Zjednoczonych, zaczęło cechować silne poczucie optymizmu. Wraz z silnym rozwojem gospodarczym w krajach takich jak Wielka Brytania, Francja czy Stany Zjednoczone, społeczeństwa zaczęły przyjmować kulturę konsumpcyjną – trend ten często nazywany jest „powojennym boomem konsumpcyjnym”. Z drugiej strony, zaczęły się też zmieniać trendy kulturowe – wraz z pojawieniem się Elvisa Presleya w USA i Beatlesów w Wielkiej Brytanii (kilka lat później) rozpoczął się wielki bunt kulturowy przeciwko dominującym tradycyjnym wzorcom kulturowym. W konsekwencji pojawiło się coś, co nazywamy masową produkcją lub masową kulturą, a co utorowało drogę do powstania ruchu Pop Art.
Richard Hamilton jest jednym z pionierów Ruchu Pop Art
Pop Art Movement as a Reaction Against Dominant Art Trends
W latach 50. i na początku lat 60. zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w krajach Europy Zachodniej nastąpił bezprecedensowy wzrost polityczny i gospodarczy. Po tym wzroście nastąpiła rewolucja kulturalna, której uosobieniem byli Elvis Presley, Marilyn Monroe i wielu innych. Telewizja zastąpiła radio jako dominujący środek przekazu, itd. Jeśli chodzi o dominujący ruch artystyczny tego okresu, idee ekspresjonizmu abstrakcyjnego zdominowały współczesną scenę artystyczną. Mimo że ekspresjonizm abstrakcyjny dominował w powojennej sztuce amerykańskiej, był to pierwszy amerykański ruch artystyczny, który zdobył światowe uznanie. Dlatego też pojawienie się ruchu Pop Art zarówno w Ameryce, jak i w Wielkiej Brytanii było zawsze opisywane jako reakcja przeciwko malarstwu abstrakcyjno-ekspresjonistycznemu. Lichtenstein stwierdził kiedyś:
Pop Art patrzy na świat. Nie wygląda jak obraz czegoś, tylko jak to coś.
Opracowania Roya Lichtensteina są bardzo popularne wśród kolekcjonerów sztuki
Ruch Pop Artu w Wielkiej Brytanii
Słowo POP zostało po raz pierwszy użyte w 1954 roku przez brytyjskiego krytyka sztuki Lawrence’a Allowaya, aby opisać nowy rodzaj sztuki, który był inspirowany obrazami kultury popularnej. Alloway, Richard Hamilton i Eduardo Paolozzi założyli Independent Group, kolektyw artystów, architektów i pisarzy, którzy podczas spotkań w Londynie w latach 1952-1955 badali radykalne podejścia do współczesnej kultury wizualnej. Stali się oni prekursorami brytyjskiego ruchu Pop Art. Te grupy prekursorów brytyjskiego Pop Artu zaczęły zacierać granicę (poprzez swoją praktykę artystyczną) pomiędzy sztuką piękną a konsumpcjonizmem, pomiędzy sztuką piękną a kulturą masową.
Warhol jest prawdopodobnie najbardziej znanym artystą Pop Art w historii
Pop Art w Stanach Zjednoczonych
Chociaż ten sam kontekst społeczny, kulturowy i polityczny charakteryzował dynamikę społeczną i kulturową w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, pojawienie się ruchu Pop Art w tych dwóch krajach było naznaczone różnymi grupami artystycznymi i praktykami. Wspomnieliśmy już o Independent Group w Wielkiej Brytanii. Jeśli chodzi o pojawienie się amerykańskiego Pop Artu, to pojawił się on nieco później (w porównaniu z Wielką Brytanią). Poprzez bezpośrednią konfrontację z podstawowymi ideami ekspresjonizmu abstrakcyjnego, pierwsi amerykańscy artyści Pop Artu (powstali pod koniec lat 50.) całkowicie zatarli granice pomiędzy sztuką „wysoką” a kulturą „niską”. Amerykańscy artyści pop-artu byli bardziej „agresywni”, starając się tworzyć sztukę inspirowaną przedmiotami codziennego użytku, dobrami konsumpcyjnymi i mediami masowymi. Interesujący jest również fakt, że większość pionierów Pop Artu w Ameryce była związana z ruchem Neo-Dada. Rzeczywiście, Neo-Dada miała duży wpływ na styl i technikę pierwszych amerykańskich artystów Pop Art.
Pop Art miał duży wpływ na modę
Pop Art zyskuje popularność
Wkrótce po swoim powstaniu, Pop Art stał się naprawdę popularny i był jednym z wiodących ruchów artystycznych epoki. W pierwszych latach lat 60. miały miejsce pierwsze duże wystawy ruchu Pop Art. W 1960 roku Martha Jackson pokazała instalacje i asamblaże, w New Media – New Forms wystąpili Hans Arp, Kurt Schwitters, Jasper Johns, Claes Oldenburg, Robert Rauschenberg, Jim Dine i May Wilson. Rok 1961 był rokiem wiosennej wystawy Marthy Jackson, Environments, Situations, Spaces. Warhol zorganizował swoją pierwszą indywidualną wystawę w Los Angeles w lipcu 1962 roku w Galerii Ferus Irvinga Bluma, gdzie pokazał 32 obrazy puszek po zupie Campella, po jednym dla każdego smaku. Wreszcie, praca Roya Lichtensteina i jej wykorzystanie parodii, prawdopodobnie definiuje podstawowe założenie ruchu Pop Art lepiej niż jakakolwiek inna.
Be sure to check out more works by Andy Warhol on our marketplace!
Everything is Beautiful. Pop is Everything
Wszystko jest piękne. Pop jest wszystkim to słynny cytat Warhola. Doskonale opisuje on silne przywiązanie artysty do podstawowych pojęć ruchu Pop Art. Pop Art osiągnął swój szczyt w połowie lat 60-tych, ale nadal miał wpływ na artystów w późniejszych dekadach, a artyści tacy jak Andy Warhol byli ogromną inspiracją dla pokoleń nowych artystów. Ruch Pop Art stracił część swojej wiarygodności w latach 70-tych, kiedy to świat sztuki przesunął punkt ciężkości z obiektów artystycznych na instalacje, performance i inne mniej namacalne formy sztuki. Jednak wraz z odrodzeniem malarstwa pod koniec lat 70. i na początku lat 80. obiekt sztuki ponownie wrócił do łask, a kultura popularna dostarczyła nowych tematów. Pod koniec lat 80. pojawił się neopop. Jeśli chodzi o popularność Pop Artu wśród kolekcjonerów sztuki, wystarczy spojrzeć na wyniki aukcji. To zawsze było popularne, nie tylko wśród kolekcjonerów, ale także wśród miłośników sztuki.
Featured Image: Roy Lichtenstein – Crak, detal. Wszystkie obrazy użyte wyłącznie w celach ilustracyjnych.