Fomitem jest każdy obiekt nieożywiony (zwany również wektorem biernym), który po skażeniu lub narażeniu na działanie czynników zakaźnych (takich jak bakterie chorobotwórcze, wirusy lub grzyby) może przenieść chorobę na nowego gospodarza. Do zakażenia może dojść, gdy jeden z tych przedmiotów wejdzie w kontakt z wydzielinami ciała, takimi jak płyn z nosa, wymiociny lub kał. Wiele powszechnie używanych przedmiotów może być źródłem patogenu do czasu, aż człowiek wejdzie w kontakt z patogenem, co zwiększa szansę na zakażenie. Prawdopodobne przedmioty są inne w środowisku szpitalnym niż w domu lub w miejscu pracy.
Fomity szpitalneEdit
Dla ludzi, powszechnymi fomitami szpitalnymi są komórki skóry, włosy, odzież i pościel.
Fomity są szczególnie związane z zakażeniami szpitalnymi (HAI), ponieważ stanowią potencjalne drogi przenoszenia patogenów między pacjentami. Stetoskopy i krawaty są powszechnymi fomitami związanymi z pracownikami służby zdrowia. Niepokoi to epidemiologów i lekarzy szpitalnych ze względu na rosnącą selekcję mikrobów opornych na środki dezynfekcyjne lub antybiotyki (tzw. zjawisko oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe).
Podstawowy sprzęt szpitalny, taki jak kroplówki, cewniki i sprzęt podtrzymujący życie, również może być nośnikiem zakażeń, gdy patogeny tworzą biofilmy na jego powierzchniach. Staranna sterylizacja takich przedmiotów zapobiega zakażeniom krzyżowym. Zużyte strzykawki, jeśli są niewłaściwie obsługiwane, są szczególnie niebezpiecznymi fomitami.
Życie codzienneEdit
Oprócz przedmiotów w środowisku szpitalnym, innymi częstymi fomitami dla ludzi są kubki, łyżki, ołówki, uchwyty baterii wannowych, dźwignie spłuczek toaletowych, gałki drzwiowe, włączniki światła, poręcze, przyciski wind, piloty telewizyjne, długopisy, ekrany dotykowe, powszechnie używane telefony, klawiatury i myszy komputerowe, uchwyty czajników, blaty, fontanny do picia i wszelkie inne przedmioty, które mogą być często dotykane przez różne osoby i rzadko czyszczone.
Odleżyny, choroba dłoni i stóp oraz biegunka to niektóre przykłady chorób, które łatwo rozprzestrzeniają się przez zanieczyszczone podłoża. Ryzyko zakażenia tymi i innymi chorobami poprzez fomity może być znacznie zmniejszone przez zwykłe mycie rąk. Kiedy dwoje dzieci w jednym gospodarstwie domowym choruje na grypę, ponad 50% wspólnych przedmiotów jest skażonych wirusem. W 40-90% przypadków osoba dorosła zarażona rinowirusem ma wirusa na rękach.
Przenoszenie określonych wirusówEdit
Badacze odkryli, że gładkie (nieporowate) powierzchnie, takie jak gałki drzwiowe, przenoszą bakterie i wirusy lepiej niż materiały porowate, takie jak papierowe pieniądze, ponieważ materiały porowate, zwłaszcza włókniste, pochłaniają i zatrzymują zakażenie, utrudniając zarażenie przez zwykły dotyk. Niemniej jednak, fomity mogą obejmować zabrudzone ubrania, ręczniki, pościel, chusteczki i opatrunki chirurgiczne.
SARS-CoV-2 był zdolny do przeżycia na różnych powierzchniach od 4 do 72 godzin w warunkach laboratoryjnych. Jednakże nie ustalono jeszcze, czy SARS-CoV-2 przenosi się drogą pokarmową w rzeczywistych warunkach opieki zdrowotnej.
Badania z 2007 r. wykazały, że wirus grypy był nadal aktywny na stali nierdzewnej 24 godziny po skażeniu. Chociaż na dłoniach przetrwa on tylko pięć minut, stały kontakt z fomitem prawie na pewno oznacza złapanie infekcji. Skuteczność przenoszenia zależy nie tylko od powierzchni, ale przede wszystkim od rodzaju patogenu. Na przykład ptasia grypa przeżywa na materiałach porowatych i nieporowatych przez 144 godziny.
Zanieczyszczone igły są najczęstszym fomitem przenoszącym HIV.
Zakażone igły są najczęstszym fomitem przenoszącym HIV.