Księga Jana

Summary of the Gospel of John

To streszczenie Ewangelii Jana zawiera informacje o tytule, autorze (autorach), dacie napisania, chronologii, temacie, teologii, zarysie, krótkim przeglądzie i rozdziałach Ewangelii Jana.

Autor

Autorem jest apostoł Jan, „uczeń, którego Jezus miłował” (13:23 ; 19:26; 20:2; 21:7,20,24). Był on wybitnym przedstawicielem wczesnego kościoła, ale nie jest wymieniony z imienia w tej Ewangelii – co byłoby naturalne, gdyby to on ją napisał, ale trudno to wytłumaczyć inaczej. Autor dobrze znał życie żydowskie, o czym świadczą wzmianki o popularnych spekulacjach mesjańskich (zob. np. 1,21 i przypis; 7,40-42), o wrogości między Żydami i Samarytanami (zob. 4,9 i przypis) oraz o zwyczajach żydowskich, takich jak obowiązek obrzezania w ósmym dniu, który miał pierwszeństwo przed zakazem pracy w szabat (zob. przypis 7,22). Znał geografię Ziemi Świętej, lokalizując Betanię około 15 stadiów (około dwóch mil) od Jerozolimy (11:18) i wspominając Kanę, miejscowość, o której nie wspomina żadne znane nam wcześniejsze pismo (2:1 ; 21:2). Ewangelia Jana zawiera wiele akcentów, które wydają się odzwierciedlać wspomnienia naocznego świadka – np. dom w Betanii wypełniony zapachem rozbitego słoika z perfumami (zob. 12,3 i przypis). Wcześni pisarze, tacy jak Ireneusz i Tertulian, twierdzą, że Jan napisał tę Ewangelię, a wszystkie inne dowody się z tym zgadzają (zob. Wprowadzenie do 1 Listu Jana: Autor).

Data

Ogólnie popiera się dwa poglądy na temat datowania tej Ewangelii:

1. Tradycyjny pogląd umieszcza ją pod koniec pierwszego wieku, około 85 r. n.e. lub później (zob. Wprowadzenie do 1 Listu Jana: Data).
2. Ostatnio niektórzy interpretatorzy sugerują wcześniejszą datę, być może już w latach 50. i nie później niż w 70 r. Pierwszy pogląd może być poparty odniesieniem do stwierdzenia Klemensa Aleksandryjskiego (zmarłego między 211 a 216 r.), że Jan napisał, aby uzupełnić relacje zawarte w innych Ewangeliach (Euzebiusz, Historia kościelna, 6.14.7), a zatem jego Ewangelia jest późniejsza niż trzy pierwsze. Argumentowano również, że pozornie bardziej rozwinięta teologia czwartej Ewangelii wskazuje, że powstała ona później.

Drugi pogląd zyskał przychylność, ponieważ ostatnio uważa się, że Jan pisał niezależnie od pozostałych Ewangelii (zob. esej i wykres, s. 1943). To nie jest sprzeczne z oświadczeniem Klemensa, o którym mowa powyżej. Zwolennicy tego poglądu zwracają również uwagę na to, że rozwinięta teologia nie musi przemawiać za późnym pochodzeniem. Teologia Rzymian (napisana ok. 57 r.) jest tak samo rozwinięta jak ta w Ewangelii Jana. Ponadto, stwierdzenie w 5:2, że „jest” (a nie „był”) basen „w pobliżu Bramy Owczej” może sugerować czas przed 70 rokiem, kiedy Jerozolima została zniszczona. Inni jednak zauważają, że Jan w innych miejscach czasami używał czasu teraźniejszego mówiąc o przeszłości.

Cel i akcenty

Ewangelia Jana jest raczej inna niż pozostałe trzy. To, czy je znał (lub którąkolwiek z nich) jest nadal przedmiotem dyskusji. W każdym razie jego świadectwo o Jezusie idzie własną drogą, uwypuklając sprawy, które w pozostałych Ewangeliach pozostają ukryte i słabo rozwinięte. Styl literacki tego świadectwa o Jezusie jest również wyjątkowy wśród Ewangelii; koncentruje się na „znakach” tożsamości i misji Jezusa oraz na długich, bogatych teologicznie dyskursach.

Jan rozpoczyna od głębokiej zapowiedzi, że Jezus jest „na początku” stwórczym Słowem Bożym, które wcieliło się (inkarnowało) jako człowiek, aby być światłem życia dla świata. Po tym następuje proklamacja, że ten Jezus jest Synem Bożym posłanym od Ojca, aby dokończyć dzieło Ojca w świecie (zob. 4, 34 i przypis). W Nim uwidacznia się chwała samego Boga („Każdy, kto Mnie zobaczył, zobaczył Ojca”, 14, 9), a to, co On czyni, oddaje chwałę Ojcu. W Nim objawiła się cała łaska i prawda Boża. Uderzające jest to, że seria stwierdzeń „Ja jestem” na ustach Jezusa stanowi echo Bożego nazywania siebie w Wj 3,14, co jeszcze bardziej wzmacnia więź między Ojcem i Synem (zob. 6,35; 8,12; 9,5; 10,7,9,14; 11,25; 14,6; 15,1,5).

Słowa Jezusa do Nikodema ładnie podsumowują centralny temat tej Ewangelii: „Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego jedynego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne” (3, 16). Chociaż interpretatorzy podają różne motywy powstania Ewangelii Jana (np. uzupełnienie innych Ewangelii, zwalczanie jakiejś herezji, przeciwstawienie się kontynuatorom Jana Chrzciciela), sam autor jasno określa swój główny cel w 20,31: „abyście uwierzyli, że Jezus jest Chrystusem, Synem Bożym, i abyście wierząc mieli życie w imię Jego”.”

Na temat głównych akcentów książki zob. przypisy do 1:4,7,9,14,19,49; 2:4,11; 3:27; 4:34; 6:35; 13:1 — 17:26; 13:31; 17:1-2,5; 20:31.

Zarys

• Prolog: The Word Became Flesh (1:1-18)
• Początek służby Jezusa (1:19-51)
  • Świadectwo Jana Chrzciciela o Jezusie (1:19-34)
  • Uczniowie Jana idą za Jezusem (1:35-42)
  • Jezus powołuje Filipa i Nathanaela (1:43-51)
• Publiczna służba Jezusa: Znaki i dyskursy (chs. 2-11)
  • Zamienienie wody w wino (2:1-11)
  • Oczyszczenie świątyni (2:12-25)
  • Jezus naucza Nikodema (3:1-21)
  • Ostatnie świadectwo Jana Chrzciciela o Jezusie (3:22-36)
  • Jezus i Samarytanie (4:1-42)
  • Uzdrowienie syna urzędnika (4:43-54)
  • Wizyta Jezusa w Jerozolimie na dorocznym święcie (rozdz. 5)
  • Nakarmienie 5.000 i stwierdzenie Jezusa, że jest chlebem życia (rozdz. 6)
  • Jezus na święcie Tabernakulum i spory o to, kim jest (rozdz. 7-8)
  • Uzdrowienie człowieka, który urodził się ślepy (rozdz. 9)
  • Jezus jest Dobrym Pasterzem (10:1-21)
  • Konflikt na uczcie poświęcenia o tożsamość Jezusa (10:22-42)
  • Wskrzeszenie Łazarza (rozdz. 11)
• Tydzień Męki Pańskiej (rozdz. 12-19)
  • Namaszczenie stóp Jezusa (12:1-11)
  • Wjazd Jezusa do Jerozolimy jako króla (12:12-19)
  • Jezus zapowiada swoją śmierć (12:20-36)
  • Wiara i niewiara wśród Żydów (12:37-50)
  • Dyskursy pożegnalne i modlitwa Jezusa (rozdz. 13-17)
    • Podczas Ostatniej Wieczerzy (chs. 13-14)
      • Jezus obmywa uczniom nogi (13:1-17)
      • Jezus przepowiada swoją zdradę (13:18-30)
      • Jezus przepowiada zaparcie się Piotra (13:31-38)
      • Jezus pociesza swoich uczniów (14:1-4)
      • Jezus jest drogą do Ojca (14:5-14)
      • Jezus obiecuje Ducha Świętego (14:15-30)
    • W drodze do Getsemani (rozdz. 15-16)
      • Krzew winny i latorośle (15:1-17)
      • Świat nienawidzi uczniów (15:18-25)
      • Działanie Ducha Świętego (15:26;16:15)
      • Smutek uczniów zamieni się w radość (16:16-33)
    • Modlitwa Jezusa (rozdz. 17)
      • Dla siebie samego — aby był uwielbiony (17:1-5)
      • Dla swoich uczniów (17:6-19)
      • Dla wszystkich wierzących (17:20-26)
  • Zdrada i aresztowanie Jezusa (18:1-11)
  • Procesy Jezusa przed urzędnikami żydowskimi i rzymskimi (18:12-40)
  • Ukrzyżowanie Jezusa (19:1-27)
  • Śmierć i pogrzeb Jezusa (19:28-42)
• Zmartwychwstanie Jezusa (20:1-29)
• Opowiadanie o celu Ewangelii (20:30-31)
• Epilog: Ponowne powołanie uczniów przez Jezusa (rozdz. 21)