Biografia
Lenin to pseudonim Władimira Il’icza Ul’janowa. Urodził się 22 kwietnia 1870 r. w rodzinie mieszczańskiej w Simbirsku – małym mieście nad Wołgą. Jego ojciec kierował szkołą publiczną i został odznaczony przez cara za swoją służbę, natomiast matka była kulturalną muzykantką (Collier’s Encyclopedia). Lenin bardzo lubił swojego brata Aleksandra, który był od niego starszy o trzy lata. Już we wczesnym dzieciństwie od razu pokazał, że jest dobrym uczniem. Chociaż jego ojciec zmarł nagle w 1886 roku, Lenin i jego rodzina byli w stanie żyć godnie dzięki emeryturze ojca i dochodom z posiadanej przez nich nieruchomości (Collier’s Encyclopedia).
W 1887 roku siedemnastoletniego Lenina dotknęła kolejna tragedia: jego brat Aleksander (który w tym czasie studiował na Uniwersytecie w St. Petersburgu) został aresztowany z powodu przynależności do partii rewolucyjnej, a dwa miesiące później powieszony pod zarzutem chęci zaszkodzenia carowi Aleksandrowi III (Collier’s Encyclopedia).
W 1887 roku Lenin zaczął uczęszczać na Uniwersytet Kazański, a w tym samym roku został wydalony za udział w manifestacji politycznej. Ponadto, został zobowiązany przez rząd do zamieszkania w miasteczku niedaleko Kazania. Tam mieszkał do 1888 roku z przyjaciółmi i rodziną, aż przeniósł się do miasta Samara. Tutaj poświęcił się różnym studiom, w tym prawu, rosyjskiej ekonomii i językom, takim jak francuski, angielski, włoski, polski, szwedzki, a przede wszystkim niemiecki (co pozwoliło mu czytać Marksa i Engelsa) (Collier’s Encyclopedia).
W 1893 roku przeniósł się do Petersburga, gdzie został „zawodowym rewolucjonistą”. Petersburga, gdzie został „zawodowym rewolucjonistą” i mimo przekonań swoich przeciwników – Partii Ludowej – którzy uważali, że Rosja „pozostanie krajem rolniczym”, Lenin zaczął rozwijać własną ideologię i napisał: „robotnik rosyjski, wyrastając ponad wszystkie elementy demokratyczne, obali absolutyzm i poprowadzi proletariat rosyjski (ramię w ramię z proletariatem innych krajów) bezpośrednią drogą otwartej walki ku zwycięskiej rewolucji komunistycznej” (Collier’s Encyclopedia). Celem Lenina było propagowanie słowa Marksa. Dopiero po wyleczeniu się z zapalenia płuc, które dopadło go w 1885 roku (i które prawie go zabiło), Lenin odbył czteromiesięczną podróż po Europie (konkretnie po Szwajcarii, Paryżu i Berlinie), gdzie spotkał innych ważnych rewolucjonistów tamtej epoki.
Po powrocie do Petersburga Lenin założył Związek Wyzwolenia Klasy Robotniczej, czyli podziemną grupę rewolucyjną, która podzielała ideologię marksistowską. To właśnie w tej grupie Lenin poznał i współpracował ze swoją przyszłą żoną, Nadieżdą Konstantynowną Krupską (Collier’s Encyclopedia).
Jednakże jego działalność polityczna ponownie wpędziła go w kłopoty: w tym samym roku został aresztowany i uwięziony na czternaście miesięcy. W tym czasie Lenin poświęcił się lekturze rewolucyjnych pisarzy, pisaniu książki „Rozwój kapitalizmu w Rosji” i opracowywaniu „programu partii” (Collier’s Encyclopedia). Podczas zesłania na Syberii w latach 1897-1900 Lenin „otrzymywał książki, czasopisma, pamflety i gazety, prowadził też obszerną korespondencję z rodziną, przyjaciółmi i kolegami rewolucjonistami” (Collier’s Encyclopedia). Według jego żony Nadieżdy – która również została zesłana na Syberię do 1901 roku – dla Lenina „lata zesłania nie były złe, były to lata poważnych studiów” (Collier’s Encyclopedia; cytując Krupską).
Po wyjściu z zesłania Lenin przeniósł się do Monachium, gdzie pod koniec 1900 roku wydawał dwa czasopisma: Iskra i Zaria. Czasopisma te przedostały się do Rosji, gdzie były rozprowadzane nielegalnie.
W 1903 roku, po II zjeździe Rosyjskiej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej, Lenin był świadkiem rozłamu partii na bolszewicką (której przewodził) i mienszewicką (na rzecz której stracił czasopismo Iskra).
W latach 1905-1912 uruchomił jednak kolejne cztery gazety: V Peyod („Naprzód”), Novaya Zhizn („Nowe Życie”), The Proletarian, i Pravda (którą w 1917 roku kierował Stalin) (Collier’s Encyclopedia).
Ostatnie lata życia Lenina zdominowane były przez udary. Pierwszy udar miał miejsce w maju 1922 roku i chociaż był w stanie wrócić do pracy, gdy tylko wyzdrowiał, w grudniu tego samego roku doznał kolejnego udaru, który „sparaliżował prawą stronę jego ciała” (Collier’s Encyclopedia). W marcu 1923 roku trzeci wylew spowodował, że stracił zdolność mówienia, a 21 stycznia 1924 roku Lenin zmarł. Jego ciało zostało zabalsamowane i obecnie spoczywa w mauzoleum (Collier’s Encyclopedia).
Ideologia Lenina
Przed zagłębieniem się w ideologię Lenina, konieczne jest zrozumienie pozycji, jaką car Mikołaj II zajmował w Rosji. Bycie carem oznaczało posiadanie władzy absolutnej w Imperium Rosyjskim.
Lenin wziął udział w rewolucji, która obaliła rząd cara Mikołaja II (1917) i założyła Związek Radziecki. Za czasów panowania cara Rosjanie nie tylko musieli „harować” ponad jedenaście godzin dziennie, ale także ich zarobki były najniższe w Europie (Ted-ed 2014). Kiedy nieuzbrojeni robotnicy protestowali przeciwko ich wyzyskowi w fabrykach, carska milicja strzelała do nich i zabijała ich.
Później wprowadzono pewne reformy, w tym reprezentację partii politycznych i wybierane zgromadzenie zwane Dumą. Te nowe środki były jednak bezużyteczne, ponieważ (I) car mógł w każdej chwili rozwiązać Dumę, a (II) car nadal sprawował władzę absolutną.
Pod koniec XIX wieku Rosja zaczęła się uprzemysławiać, a teorie Karola Marksa rozpowszechniły się wśród intelektualistów całej Europy i Rosji. Marks (wraz z Engelsem) jest uważany za twórcę nowoczesnego komunizmu, który twierdził, że środki produkcji, takie jak fabryki, powinny być własnością wszystkich, a nie jednej osoby. Co więcej, marksizm nie wierzył w istnienie klas społecznych, dlatego też monarchia i kler powinny zostać zniesione, a gospodarka powinna być kontrolowana przez rząd centralny.
Po zdobyciu władzy przez bolszewików car i jego rodzina (w tym dzieci) zostali straceni bez żadnego procesu, jednak uzasadniali oni to działanie powołując się na konieczność wyeliminowania jakiegokolwiek spadkobiercy cara, gdyż zagraniczni imperialiści, którzy dążyli do przywrócenia cara, wydaliby rozkaz któremuś z jego potomków (Ted-ed 2014). W takim pościgu wysiłki ludu byłyby daremne, a wszystko wróciłoby do poprzedniego stanu.
W gruncie rzeczy Lenin chciał zniszczyć obecne społeczeństwo, w którym żył, a które polegało na skrajnym wyzysku narodu rosyjskiego: większość populacji stanowili „chłopi… niektórzy europejscy marksiści postrzegali Rosję jako zacofanego pasierba Europy, który będzie jednym z ostatnich krajów, w których dojdzie do rewolucji socjalistycznej” (Fleming 1989).
W Rosji 80% ludności stanowili chłopi i według Lenina powinni oni odgrywać główną rolę w kierowaniu rządem: dlatego konieczne było „przejęcie władzy politycznej, zastąpienie rządów klasy kapitalistycznej rządami ludu pracującego” (Fleming 1989). Jednak nie wszyscy popierali ideologię Lenina: w rzeczywistości niektórzy marksiści całkowicie odrzucali ten pomysł i uważali, że jeśli „chłopi” wezmą udział w sprawach rządowych, to „drobnomieszczańska ideologia” przeniknie do systemu (Fleming 1989).
Podsumowując, priorytetami Lenina były:
- zapewnienie demokracji wszystkim Rosjanom (w tym klasie robotniczej)
- zaprzestanie „ucisku mniejszości narodowych i kobiet” (Flemieng 1989)
- zapewnienie wszystkim obywatelom godnego życia, które wykluczało „wyzysk” (Fleming 1989)
- zwalczanie kapitalizmu poprzez rozbijanie systemu, tj.tj. konfiskatę ziem wielkich właścicieli ziemskich i „zniesienie własności prywatnej w celu redystrybucji jej na rzecz chłopów” (Fleming 1989)
- Lenin przeprowadził kolektywizację „wszystkich fabryk, kopalń i transportów” w 1918 roku (Fleming 1989)
- Utworzono rady, które broniły praw i interesów robotników
Dążeniem Lenina było zapewnienie narodowi rosyjskiemu równych szans. W rzeczywistości uważał, że żadna klasa społeczna nie powinna być bardziej uprzywilejowana od innej. W Tezach kwietniowych (1917) opublikowanych w swoim czasopiśmie „Prawda” stwierdził: 'pensje wszystkich urzędników, z których wszyscy są wybieralni i mogą być w każdej chwili odwołani, nie powinny przekraczać średniej płacy kompetentnego robotnika' (Lenin 1917).
Lenin, Trocki i Stalin
Kiedy Lenin spotkał Trockiego, był zafascynowany wiedzą, jaką posiadał i postanowił dać mu pracę w redakcji Iskry, pisząc artykuły polityczne.
Głównym celem Iskry było zwołanie Zjazdu Delegatów Rosyjskiej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej w celu jej restrukturyzacji. Jednak Trocki nie do końca zgadzał się z polityką Lenina i uważał, że będzie on przejawiał tendencje dyktatorskie, narzucając surową politykę, która będzie budzić strach w tych, którzy ośmielą się mu przeciwstawić. Ta różnica w ideologii jest powodem, dla którego Kongres doprowadził do podziału na bolszewików i mienszewików. Mienszewicy – do których należał Trocki – uważali, że Rosjanie nie potrzebują wodza, ale kogoś, kto ich poprowadzi. Dlatego z jednej strony Trocki nawoływał robotników do odłożenia narzędzi, podczas gdy Lenin zachęcał do gwałtownej i krwawej rewolty.
Bibliografia
Fleming, R. (1989). Lenin’s Conception of Socialism: Learning from the Early experiences of the World’s first socialist revolution. Forward. 9 (1)
Lenin, V. (1917). Zadanie proletariatu w obecnej rewolucji. Marksiści. Available from: https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1917/apr/04.htm
Ted-ed (2014). Historia a Włodzimierz Lenin – Alex Gendler. Youtube. Dostępne od: https://www.youtube.com/watch?v=9N8hsXQapjY