Uderzenia gorąca są istotnym działaniem niepożądanym u pacjentek poddawanych leczeniu adiuwantowemu z powodu raka piersi. Przyczyny obejmują pacjentki w okresie okołomenopauzalnym lub pomenopauzalnym w momencie rozpoznania, konieczność zaprzestania hormonalnej terapii zastępczej (HRT) po rozpoznaniu, leczenie takie jak chemioterapia adiuwantowa
poprzedzająca menopauzę oraz skutki uboczne samych terapii endokrynologicznych. Zmiany w poziomie krążących estrogenów lub zwiększone stężenie gonadotropin prowadzą do zmian w neuroprzekaźnikach
i niestabilności punktu nastawienia termoregulacji w podwzgórzu.
Prawdopodobnie dzieje się to za pośrednictwem receptorów 5-HT1a i 5-HT2a, chociaż dokładna
fizjologia jest niejasna(1).
W przeglądzie Smitha i Chua(2) zaproponowano wiele metod leczenia tego problemu, w tym wenlafaksynę.
Stosowanie wenlafaksyny w przypadku uderzeń gorąca opiera się na podwójnie ślepej próbie kontrolowanej z randomizacją, w której wzięło udział 191 pacjentek z wcześniejszym rakiem piersi lub z wysokim ryzykiem jego rozwoju(3). Były one randomizowane do placebo lub dawki 37,5mg, 75mg lub 150mg wenlafaksyny przez 4 tygodnie. Wskaźniki odpowiedzi mierzone medianą zmniejszenia nasilenia uderzeń gorąca w stosunku do wartości wyjściowej wynosiły odpowiednio
27%, 37%, 61% i 61%. Autorzy doszli do wniosku, że w leczeniu uderzeń gorąca dawka początkowa powinna wynosić 37,5 mg. W przypadku braku odpowiedzi po 1 tygodniu dawkę można zwiększyć do 75 mg, ale nie wyżej ze względu na nasilenie działań niepożądanych, np. suchość w ustach i nudności.
Wenlafaksyna (Efexor) jest selektywnym inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny
(SSRI) o właściwościach noradrenergicznych i została uwzględniona w raporcie eksperckiej grupy roboczej Komitetu ds. Bezpieczeństwa Leków (CSM) dotyczącym bezpieczeństwa stosowania leków przeciwdepresyjnych z grupy SSRI, opublikowanym w grudniu 2004 r.(4).Raport ten został opracowany z powodu obaw dotyczących bezpieczeństwa tych leków, w szczególności w odniesieniu do zwiększonego ryzyka samookaleczeń(5). Wenlafaksyna została wymieniona oddzielnie ze względu na szczególne obawy dotyczące kardiotoksyczności, toksyczności w przypadku przedawkowania i zwiększonego ryzyka reakcji odstawiennych. CSM zalecił, aby przyjmowanie wenlafaksyny „było rozpoczynane wyłącznie przez lekarzy specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego, w tym lekarzy pierwszego kontaktu o specjalistycznych zainteresowaniach, oraz aby istniały ustalenia dotyczące stałego nadzoru nad pacjentem”. Dodatkowo w raporcie stwierdzono, że wenlafaksyna nie powinna
być stosowana u pacjentów z chorobami serca (w tym z nieprawidłowościami w EKG),
nadciśnieniem tętniczym lub zaburzeniami elektrolitowymi. Chociaż dawka powszechnie stosowana w leczeniu uderzeń gorąca jest niska (37,5 mg do 75 mg na dobę) w porównaniu z dawkami standardowymi w leczeniu depresji wynoszącymi 75 mg do 375 mg na dobę, zalecenie CSM ma również zastosowanie.
W świetle powyższego raportu, wenlafaksyna nie powinna być stosowana w leczeniu uderzeń gorąca wywołanych terapią u pacjentek z rakiem piersi. Dotychczasowe badania nie wykazały skutecznego leczenia tego problemu poza HRT,
która zwiększa nawroty raka piersi i dlatego powinna być unikana(6) . Ponadto, większość badań wykazuje odsetek odpowiedzi na placebo na poziomie
20 do 30%. Możliwymi alternatywami, opisanymi przez Smitha i Chua, są: przejście na alternatywną terapię adiuwantową, klonidyna, olej z wiesiołka lub akupunktura. Należy zachować ostrożność przy stosowaniu naturalnych środków, które mogą mieć właściwości estrogenne. Jednak objawy te często pozostają trudne do opanowania w tej grupie chorych.
A.E.Hollingdale
Specialist Registrar in Clinical Oncology
Norfolk and Norwich University Hospital NHS Trust
1.Stearns V, Ullmer L, Lopez JF, Smith Y, Isaacs C, Hayes DF. Hot
flushes. The Lancet 2002;360:1851-1861
2.Smith I, Chua S. ABC chorób piersi: Medical treatment of
early breast cancer. I: leczenie adiuwantowe. BMJ 2006;332:34-37
3.Loprinzi CL, Kugler JW, Sloan JA, Mailliard JA, LaVasseur BI,
Barton DL et al. Venlafaxine in management of hot flashes in survivors of
breast cancer: a randomised controlled trial. The Lancet 2000;356:2059-
2063
4.Report of the CSM expert working group on the safety of selective
serotonin reuptake inhibitor antidepressants. 6 December 2004.
www.mhra.gov.uk
5.Fergusson D, Doucette S, Glass KC, Shapiro S, Healy D, Herbert P,
Hutton B. Association between suicide attempts and selective serotonin
reuptake inhibitors: systematic review of randomised controlled trials.
BMJ 2005; 330: 396
6.Holmberg L, Anderson H, HABITS steering and data monitoring
committees. HABITS (hormonal replacement therapy after breast cancer – is
it safe?), a randomised comparison: trial stopped. The Lancet 2004;
363:453-5
Kompetentne interesy:
Brak zgłoszeń
Zgłoszono, że nie ma konfliktu interesów.