Ciemnowłosa piękność Dora Maar była muzą Pabla Picassa w latach 30. i 40. Po spotkaniu z Picassem w 1936 roku, zainspirowała kilka z jego najsłynniejszych obrazów, w tym Guernicę i Płaczącą kobietę.
Zdjęcie Dory Maar i Picassa via La Stampa
Chociaż może być najlepiej zapamiętana jako romantyczna partnerka i muza Pabla Picassa, była również bardzo zdolną artystką, fotografką i poetką. Urodzona 22 listopada 1907 roku w Tours we Francji Henriette Theodora Markovic, Maar studiowała w paryskiej Académie Julian. Jej prace były wystawiane w Paris Galerie, Muzeum Narodowym Centro de Arte Reina Sofia, Palazzo Fortuny, a w 2019 roku w Centre Pompidou. Jej prace można również zobaczyć obecnie w Tate Modern w Londynie, gdzie odbywa się najbardziej wszechstronna retrospektywa jej twórczości, jaka kiedykolwiek miała miejsce. Pracując na wielu nośnikach, Maar tworzyła poetyckie fotografie, surrealistyczne kolaże i malarskie przedstawienia pejzaży Prowansji. Inspirowane takimi artystami jak Brassaï i Man Ray, jej odważne czarno-białe obrazy są często portretami artystów i intelektualistów z epoki, w tym jej kochanków.
Fotografia Dory Maar przez The New Yorker
Fotografia Dory Maar przez Another magazine
Dora Maar, czyli pseudonim, który sama sobie wybrała, uczęszczała na kursy w Centralnym Związku Sztuk Dekoracyjnych i Szkole Fotografii. Zapisała się także do École des Beaux-Arts i Académie Julian, które miały tę zaletę, że oferowały kobietom takie same zajęcia jak mężczyznom. Często spędzała czas w pracowni André Lhote’a, gdzie poznała słynnego fotografa Henri Cartier-Bressona. Podczas studiów w École des Beaux-Arts poznała surrealistkę Jacqueline Lamba. Po zakończeniu warsztatów Maar wyjechała sama z Paryża do Barcelony, a następnie do Londynu, gdzie fotografowała następstwa depresji gospodarczej po krachu na Wall Street w 1929 roku w Stanach Zjednoczonych. Po powrocie otworzyła kolejną pracownię przy 29 rue d’Astorg w Paryżu. Mówi się, że była kobietą najbliższą surrealistom tamtej epoki, uwielbianą przez nich za swoją wyobraźnię. A w coraz bardziej napiętym klimacie politycznym Europy Maar podpisywała się pod licznymi manifestami lewicowymi, co było radykalnym gestem jak na kobietę w tamtych czasach.
Dora Maar via CR Fashion Book
W 1936 roku Maar została przedstawiona Pablowi Picasso i stała się jego muzą. Jej związek z artystą miał ogromny wpływ na karierę obojga. Robiła zdjęcia w jego pracowni w Grands Augustins, a później wystąpiła jako modelka w jego dziele zatytułowanym Monument à Apollinaire, będącym hołdem dla zmarłego poety Guillaume’a Apollinaire’a. W jednej z najbardziej znanych serii Maar udokumentowała Picassa malującego Guernikę w wielu etapach. Maar była jedyną osobą, której pozwolono uchwycić etapy powstawania Guerniki w trakcie malowania jej przez Picassa, mówi się nawet, że sama również pracowała nad elementami obrazu. Razem wykonali serię portretów, łącząc eksperymentalne techniki fotograficzne i drukarskie. W książce „Maska Picassa” z 1976 roku, autorstwa Andre Malraux, Picasso cytowany jest jako mówiący: „Dora, dla mnie, zawsze była płaczącą kobietą… i to jest ważne, bo kobiety są cierpiącymi maszynami”. I jeszcze bardziej dramatycznie, po latach spędzonych z Picassem, Maar przeszła na rzymski katolicyzm, sławnie deklarując: „Po Picassie, tylko Bóg.”
Zdjęcie Guernica via Artnet News
Dziewięcioletni związek zakończył się katastrofalnie w 1943 roku, kiedy Picasso znęcał się nad Maar zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Zaniepokojona trafiła pod opiekę kontrowersyjnego psychiatry Jacques’a Lacana, który nielegalnie stosował wobec niej terapię elektrowstrząsami. Maar przerwała wówczas praktykę fotograficzną (powróciła do niej w latach siedemdziesiątych) i zajęła się malarstwem. Malowała głównie prywatnie, tworząc prace osobiste i przejmujące emocjonalnie, które dopiero po jej śmierci doczekały się wystawy. Zmarła 16 lipca 1997 roku w Paryżu, we Francji. Dzięki kilku wystawom, które odbyły się po jej życiu, a także dzięki rosnącemu zainteresowaniu świata sztuki kobietami-artystkami, jest obecnie ponownie przedmiotem zainteresowania.
Tekst: Peigi Mackillop
Tłumaczenie: Mackillop.