Mnemotechnika

Późniejsze rozwinięcia

Podobna metoda, zwana łączeniem lub łańcuchowaniem, kojarzy dowolną parę przedmiotów – na przykład pióro i krzesło – a następnie łączy te przedmioty z trzecią, łańcuch postępuje w nieskończoność. Interakcja, w przeciwieństwie do zwykłego skojarzenia, jest konieczna – można sobie wyobrazić pióro piszące na krześle, na przykład – jako jedno słowo pomaga w przywołaniu następnego. Skojarzenia mogą nawet łączyć się ze sobą, tworząc historię. Metoda ta okazała się skuteczna w użyciu z dziećmi w wieku gimnazjalnym, jak również z dorosłymi.

Podobną techniką jest system peg-word, pomoc pamięciowa, która polega na łączeniu słów z liczbami. Wykorzystuje się go, tworząc mentalne skojarzenia między przedmiotami do zapamiętania a przedmiotami, które już kojarzą się z liczbami (to ostatnie jest stosunkowo prostym zadaniem, gdyż pary przedmiot-liczba często się rymują). Na przykład, aby zapamiętać siedem grzechów śmiertelnych – żądzę, pychę, chciwość, gniew, lenistwo, zazdrość i łakomstwo – liczba jeden może być kojarzona z bułką, dwa z butem, trzy z drzewem, cztery z drzwiami, pięć z ulem, sześć z patykami, a siedem z niebem. Następnie pożądanie zostałoby zapamiętane przez wyobrażenie mężczyzny śliniącego się nad cynamonową bułeczką, pycha zostałaby zapamiętana przez wyobrażenie mężczyzny polerującego swoje drogie buty, chciwość zostałaby zapamiętana przez wyobrażenie słowa wiszącego na drzewie w miejsce owocu, i tak dalej.

Najczęstszym urządzeniem mnemotechnicznym jest rymowanie. Grupowanie elementów w rymowanym wierszu od dawna było popularną techniką mnemotechniczną, od „rymów płci” w gramatykach łacińskich po wiersz służący do zapamiętywania liczby dni w miesiącach roku („Thirty days hath September, April, June, and November …”). Inne przykłady to „i przed e, z wyjątkiem po c” oraz „W 1492 roku Kolumb przepłynął błękitny ocean.”

Inna metoda, grupowanie, polega na grupowaniu poszczególnych elementów informacji w sposób, który ułatwia ich zapamiętanie (tj. związek, hierarchiczne znaczenie, funkcja i tak dalej). Na przykład, poszczególne cyfry 1, 9, 6 i 1 mogą być łatwiejsze do zapamiętania jako rok 1961; cyfry 6, 2, 5, 4, 3, 9 i 1 mogą być łatwiejsze do zapamiętania jako numer telefonu 625-4391; a lista produktów spożywczych może być łatwiejsza do zapamiętania według kategorii żywności (tj. owoce, warzywa i tak dalej).

Akronimy i akrostychy są również użytecznymi urządzeniami mnemotechnicznymi. Akronim to znane lub pamiętne słowo składające się z pierwszych liter serii słów do zapamiętania. Na przykład, powszechnie używanym akronimem do zapamiętywania pięciu Wielkich Jezior – Huron, Ontario, Michigan, Eerie i Superior – jest HOMES. Akrostych to wyrażenie lub zdanie, w którym pierwsza litera każdego słowa odpowiada pierwszej literze z listy słów do zapamiętania. Na przykład, akrostych często używany, aby pomóc uczniom matematyki zapamiętać kolejność działań to Please Excuse My Dear Aunt Sally (Parentheses, Exponents, Multiplication/Division, and Addition/Subtraction). Akronimy i akrostychy mogą być szczególnie przydatne, gdy przedmioty muszą być zapamiętane w określonej kolejności.

Jedną z kwestii podkreślanych przez mnemonistów jest to, że dziwaczne obrazy mogą wzmocnić skuteczność pomocy pamięciowej, co jest zjawiskiem znanym jako efekt dziwaczności. Efekt dziwaczności polega na tym, że przedmioty kojarzone z dziwacznymi zdaniami lub frazami są łatwiej przywoływane niż te kojarzone z powszechnymi zdaniami lub frazami. Na przykład, student może lepiej zapamiętać pięć głównych samogłosek alfabetu angielskiego (A, E, I, O, U) wizualizując dziwaczne zdanie Słoń krąży wokół Urana, w przeciwieństwie do powszechnego zdania Odkrywca krąży wokół Urana.

Naukowe zainteresowanie mnemotechnikami wzrosło w 1968 roku, kiedy znany radziecki neuropsycholog Aleksandr R. Luria zasugerował w książce The Mind of a Mnemonist, że dziedzina ta jest warta głębszych badań psychologicznych. Luria opisał człowieka z synestezją – schorzeniem neurologicznym, w którym stymulacja jednego z pięciu zmysłów powoduje jednoczesne pobudzenie jednego lub więcej z pozostałych zmysłów – który miał niezwykłą pamięć.

Jeannette L. Nolen