Motet, (francuski mot: „słowo”), styl kompozycji wokalnej, który przeszedł liczne transformacje na przestrzeni wielu wieków. Zazwyczaj jest to łacińska religijna kompozycja chóralna, jednak może to być kompozycja świecka lub utwór na solistę(ów) i akompaniament instrumentalny, w dowolnym języku, z chórem lub bez.
Motet rozpoczął się na początku XIII wieku jako zastosowanie nowego tekstu (tj. „słowa”) do starszej muzyki. Konkretnie, tekst został dodany do bezsłownych górnogłosowych części descantowych clausulae. Były to krótkie odcinki organum, XIII-wiecznej i wcześniejszej formy składającej się z melodii plainchantowej w tenorze, ponad którą dodawano jedną, dwie lub trzy melodie symultaniczne; w descant clausulae, w odróżnieniu od innych organum, wszystkie partie głosowe osadzone były w krótkich, powtarzających się schematach rytmicznych, zwanych trybami rytmicznymi.
Przy tworzeniu motetów z descant clausulae, każdej z dwóch lub nawet trzech części nadawano tekst. Choć najwcześniejsze motety były zwykle w języku łacińskim i przeznaczone do użytku kościelnego, to później pojawiły się motety dwujęzyczne (francusko-łacińskie, angielsko-łacińskie) na tekst świecki i sakralny lub kombinacje obu. Zwłaszcza pod koniec XIII wieku motet miał charakter świecki, gdyż teksty do niego dodawane były często w całości w języku francuskim. Tenorzy byli czasem wybierani z popularnych francuskich pieśni, a nie z plainchant. Wzorce rytmiczne stały się swobodniejsze i bardziej zróżnicowane, a tryby rytmiczne wyszły z użycia. Instrumenty najwyraźniej grały dolne partie głosu jako akompaniament dla śpiewaka wykonującego górną partię, tak że motet stał się akompaniowaną pieśnią solową.
W XIV wieku motety świeckie były w dużej mierze poważne w treści (np. na tematy historyczne) i były używane przy uroczystych okazjach. Zarówno w motetach sakralnych, jak i świeckich często stosowano technikę izorytmii: powtarzanie w całym utworze często złożonego schematu rytmicznego. Wzór ten często nakładał się, ale nie zawsze pokrywał się z powtórzeniem melodii.
Do drugiej połowy XV wieku motety były zwykle śpiewane we wszystkich partiach głosowych. Prawie zawsze wszystkie części miały ten sam tekst. Faktura muzyczna była w dużej mierze kontrapunktyczna (tj. składająca się z przeplatających się melodii). Sylaby i słowa nie zawsze były śpiewane jednocześnie w poszczególnych partiach głosowych, z wyjątkiem kontrastujących odcinków opartych na akordach. Melodie tenorowe pochodziły w dużej mierze z plainchantu, przeważały święte teksty łacińskie. Zastosowanie plainchant cantus firmus zmniejszyło się w XVI w.
Motety były często pisane na określony dzień święty i śpiewane podczas mszy między Credo i Sanctus lub podczas nieszporów w Oficjum Boskim. Motety te często oparte były na plainchantach związanych z ich tekstami. Również muzyka mszy mogła opierać się na tych samych motywach muzycznych, co nadawało całemu nabożeństwu jedność muzyczną, jakiej nie osiągnęła żadna późniejsza muzyka kościelna, nawet za czasów J.S. Bacha. Nawet jeśli motet nie był oparty na fragmencie plainchantowym, kompozytor mógł zaprojektować motet i oprawę mszy na tych samych tematach. Tytuły XVI-wiecznych mszy często wskazują albo na motet, albo na plainchant, na którym się opierają. I tak Missa nos autem gloriari rzymskiego kompozytora Francesco Soriano oparta została na motecie Nos autem gloriari Giovanniego da Palestriny. Gdy motet składał się z dwóch części, czyli samodzielnych odcinków, druga część zwykle kończyła się ostatnimi frazami muzycznymi i tekstem pierwszej.
Po ok. 1600 r. terminem motet zaczęto określać każdy utwór, w którym pojawia się poważny tekst nieliturgiczny, ale często sakralny. Pod koniec XVI wieku weneccy kompozytorzy, tacy jak Giovanni Gabrieli, pisali motety na wiele chórów i kontrastujące instrumenty. W XVII i XVIII wieku styl muzyczny zmieniał się od motetów na głos solowy z akompaniamentem instrumentalnym do dużych motetów chóralnych Bacha, które mogły być śpiewane z akompaniamentem instrumentalnym. W luterańskich Niemczech motety były oparte na tekstach, a często także na melodiach chorałów (niemieckich hymnów). W Anglii motety z tekstami angielskimi do wykorzystania w nabożeństwach anglikańskich nazywano hymnami (zob. anthem). Były one albo na chór (pełne hymny), albo na solistę(ów) i chór (hymny wersetowe). W obu typach powszechny był akompaniament instrumentalny. Po zakończeniu epoki baroku w połowie XVIII wieku motet stał się formą mniej znaczącą. Mozart w XVIII wieku, Brahms w XIX wieku, a w XX wieku Niemiec Hugo Distler i francuski kompozytor Francis Poulenc.