Photo: Milvus via Wikimedia Commons CC BY-SA 3.0)
Fantastyczne i przerażające, gargulce stały się jedną z najbardziej charakterystycznych cech architektury gotyckiej. Prawdopodobnie wzniesione jako obrona przed demonami, te kamienne posągi są zakorzenione w religii i przesiąknięte przesądami. Podczas gdy te wyniosłe figury można znaleźć na fasadach większości średniowiecznych katedr, wielu obrońców, którzy siedzą na szczycie tych budynków, nie jest wcale gargulcami – to groteski.
Pomimo że oba typy gotyckich rzeźb mają za zadanie straszyć, gargulce służą również celom architektonicznym: służą jako wodotryski, wyłapując i odprowadzając wodę deszczową. Te bulgoczące figury zyskały rozgłos w średniowiecznej Francji, choć wcześniejsze edycje istniały w różnych kulturach od wieków.
Tutaj przyglądamy się historii gargulca, skupiając się na jego wyjątkowej funkcji i śledząc sposób, w jaki ewoluował z czasem.
Gargulce na katedrze w Bayeux w Normandii, Francja (Zdjęcie: Jebulon via Wikimedia Commons CC0 1.0)
Co to jest gargulec?
Gargulec to groteska, która pełni również funkcję wylewki. W historii sztuki, groteska to fantazyjna postać przypominająca te, które można znaleźć na ścianach grot lub jaskiniowych ruin w starożytnym Rzymie. W okresie gotyku, jednakże, termin groteska był używany specjalnie do opisania osobliwych rzeźb znalezionych na kościołach, katedrach i innych instytucjach katolickich.
Groteska na szczycie katedry Notre Dame w Paryżu (Zdjęcie: Julian Fong via Wikimedia Commons CC BY-SA 2.0)
Choć różnią się funkcją, zarówno gargulce, jak i groteski miały straszyć i chronić. Tak więc zastraszające zwierzęta, egzotyczne hybrydy (zwane chimerami), mityczne stworzenia, a nawet niepokojący ludzie są popularnymi tematami w obu typach rzeźb – choć niektóre z nich są bardziej humorystyczne niż przerażające.