Duży odsetek osób z możliwą padaczką, u których wystąpiły nawracające przemijające utraty przytomności, może być źle zdiagnozowany i niewłaściwie leczony lekami przeciwpadaczkowymi, zgodnie z wynikami badania Overlap between Epilepsy and Syncope Study (OESYS) opublikowanymi online w BMC Neurology.1
„U ponad 70% pacjentów z możliwą padaczką, ostateczne rozpoznanie padaczki nie zostało potwierdzone… Pod koniec oceny, AED zostały odstawione u ponad 30% pacjentów, co sugeruje wysoki odsetek prawdziwych błędnych rozpoznań padaczki w naszym badaniu. Dane te potwierdzają również, że w praktyce klinicznej leczenie AED powinno być rozpoczynane, gdy diagnoza jest pewna” – napisał pierwszy autor, dr Andrea Ungar z Uniwersytetu we Florencji (Florencja, Włochy) i współpracownicy.
Jednakże badanie wykazało również, że wysoki odsetek osób z „padaczką lekooporną” w rzeczywistości miał zarówno omdlenia, jak i padaczkę.
„Dane potwierdzają wysoką częstość współistnienia padaczki i omdleń w grupie z padaczką lekooporną (65.9%) i podkreślają znaczenie starannej charakterystyki klinicznej epizodu przemijającej utraty przytomności, która wymaga dokładnej znajomości oznak i objawów omdleń i padaczki” – napisali także.
Mdłości stanowią najczęstszą błędną diagnozę w padaczce,2 jednak wspólne prezentacje między tymi dwoma problemami komplikują diagnostykę różnicową. Omdlenia są częste w populacji ogólnej, a ich objawy mogą imitować napady, w tym szarpnięcia miokloniczne, automatyzm w jamie ustnej, odwracanie głowy i (rzadko) nietrzymanie moczu. Omdlenia mogą również wywołać napad u pacjentów, którzy niekoniecznie chorują na padaczkę. Ponadto omdlenia i padaczka mogą współistnieć u tego samego pacjenta, czysto przypadkowo lub ze względu na wspólną patofizjologię.
Wcześniejsze badania sugerowały, że u 20-40% osób, u których rozpoznano padaczkę, mogło dojść do błędnego rozpoznania choroby,3 co naraża ich na ryzyko niepotrzebnych szkód i kosztów związanych z lekami AED. Niektórzy pacjenci, u których błędnie zdiagnozowano padaczkę, mogą być również zakwalifikowani jako pacjenci z padaczką „lekooporną” i są narażeni na dodatkowe ryzyko uszkodzeń, ponieważ ich podstawowe zaburzenie nie jest leczone.
Aby lepiej zrozumieć nakładanie się na siebie napadów padaczkowych i omdleń, badacze przeprowadzili wieloośrodkowe prospektywne badanie obserwacyjne obejmujące 107 dorosłych pacjentów, którzy byli leczeni w czterech włoskich ośrodkach leczenia padaczki. W okresie od listopada 2009 roku do czerwca 2012 roku pacjenci byli obserwowani z powodu „możliwej” lub „lekoopornej” padaczki i oceniani pod kątem nawracających omdleń o nieznanej przyczynie zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC). Pacjenci otrzymali pełny wywiad i badanie przedmiotowe, EEG, CT mózgu lub MRI, 12-odprowadzeniowe EKG, ortostatyczne pomiary ciśnienia krwi, test pochyleniowy na stole z nitrogliceryną podjęzykową oraz masaż zatoki szyjnej. Pacjenci z niewyjaśnionymi omdleniami mieli wszczepiony rejestrator pętlowy (ILR) w celu postawienia diagnozy.
Padaczkę lekooporną zdefiniowano zgodnie z wytycznymi Komisji Międzynarodowej Ligi Przeciwpadaczkowej (ILAE). Pacjentów, u których wystąpił napad, ale nie było dla niego alternatywnego wytłumaczenia, a brak było dowodów na rozpoznanie padaczki, uznano za chorych z możliwą padaczką.
Ekspert ds. omdleń i epileptolog potwierdzili rozpoznanie izolowanego omdlenia, izolowanej padaczki lub współistniejącego omdlenia i padaczki.
Kluczowe wyniki:
– Ogólnie, około 42,1% miało izolowane omdlenia, 19,6% miało izolowaną padaczkę, a 37,4% miało współistniejące omdlenia i padaczkę
– Ogólnie, 58,9% miało możliwą padaczkę, a 41.1% miało padaczkę lekooporną
♦ Spośród osób z możliwą padaczką, 71,4% miało izolowane omdlenia, 9,5% miało izolowaną padaczkę, a 17,5% miało współistniejące omdlenia i padaczkę
♦ Spośród osób z padaczką lekooporną, 0% miało izolowane omdlenia, 34,1% miało izolowaną padaczkę, a 65.9% miało współistniejące omdlenia i padaczkę
– 72% pacjentów było na AED na początku badania
♦ Wśród pacjentów z możliwą padaczką, którzy byli na AED, 55,2% miało izolowane omdlenia i miało odstawione AED
♦ Wśród pacjentów z możliwą padaczką, 23.4% kontynuowało przyjmowanie AED, a u 17% rozpoczęto podawanie AED
Autorzy zauważyli, że pacjenci w tym badaniu mieli duże obciążenie chorobami układu sercowo-naczyniowego, a większość z nich przyjmowała leki kardiologiczne, co może tłumaczyć dużą częstość omdleń w tej populacji.
Autorzy zasugerowali, że protokół OESYS zastosowany w tym badaniu do różnicowania omdleń z padaczką może być „niezwykle pomocny” w przypadkach, w których scenariusz kliniczny jest niepewny.
Punkty do wyciągnięcia
– We włoskim badaniu stwierdzono, że duży odsetek pacjentów z możliwą padaczką, u których wystąpiły nawracające przemijające utraty przytomności, może być źle zdiagnozowany i niewłaściwie leczony lekami przeciwpadaczkowymi.
– Ponad 65% pacjentów z „padaczką lekooporną” miało zarówno omdlenia, jak i padaczkę.
– Około 55% pacjentów z możliwą padaczką, którzy przyjmowali AED, miało izolowane omdlenia i było w stanie odstawić leki.
– Protokół zastosowany w tym badaniu może być pomocny w różnicowaniu omdleń z padaczką w przypadkach, w których scenariusz kliniczny jest niepewny.
Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów.
1. Ungar A, et al. Syncope and epilepsy coexist in 'possible' and 'drug-resistant' epilepsy (Overlap between Epilepsy and Syncope Study – OESYS). BMC Neurol. 2017 Feb 28;17(1):45.
2. Chowdhury FA, et al. Misdiagnosis in epilepsy: a review and recognition of diagnostic possibility. Eur J Neurol. 2008;15(10):1034-1042.
3. Zaidi A, et al. Misdiagnosis of epilepsy: many seizure-like attacks have a cardiovascular cause. J Am Coll Cardiol. 2000;36(1):181–184.