RZEKA MISSOURI, w środkowej i północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych, jest głównym dopływem rzeki Missisipi i najdłuższą rzeką w Stanach Zjednoczonych (2 466 mil). Odwadnia dział wodny o powierzchni około 580 000 mil kwadratowych. Ojciec Jacques Marquette i Louis Jolliet dotarli do ujścia Missouri w 1673 roku. Była ona znana im jako Peki-tan-oui, tak nazwana na niektórych wczesnych mapach, a później jako Oumessourit. Od swego źródła w południowo-zachodniej Montanie, gdzie rzeki Jefferson, Gallatin i Madison łączą się, wije się wśród wzgórz i urwisk, przez jedną z najbardziej żyznych dolin na świecie, aż do połączenia z Missisipi (dziesięć mil na północ od Saint Louis).
Dolna część Missouri była znana francuskim traperom, handlarzom i podróżnikom, którzy dotarli nią aż do rzeki Kansas w 1705 roku. W 1720 roku hiszpańska karawana została wysłana z Santa Fe do Missouri, aby wyprzeć Francuzów. Pierwsi Francuzi nazwali rzekę Saint Philip. Prawdopodobnie nie dotarli wyżej niż do Platte, która była uważana za linię podziału między górną i dolną rzeką. W 1719 roku Claude Charles du Tisne i jego towarzysze popłynęli w górę Missouri w kajakach aż do Grand River. Pierre Gaultier de Varennes, Sieur de La Vérendrye, uważany za pierwszego białego człowieka, który odwiedził górny bieg Missouri, poprowadził w 1738 roku partię z jednej z placówek Kompanii Zatoki Hudsona do wiosek Mandan. Potem nastąpiły inne eksploracje, poszukujące „zachodniego morza” poprzez rzekę Missouri. Rzeka Missouri została po raz pierwszy zbadana od ujścia do źródła przez Meriwethera Lewisa i Williama Clarka (1804-1805).
Pomimo, że przez lata uważano, że żadna łódź kilowa nie może wpłynąć na Missouri, stała się ona później wielką autostradą na Zachód. Mówi się, że Gregoire Sarpy jako pierwszy wprowadził łódź kilową, ale prawdziwym ojcem żeglugi na Missouri był Manuel Lisa. Pierwszym statkiem parowym, który kiedykolwiek wszedł na rzekę, był Independence, który wypłynął z Saint Louis w 1819 roku, dotarł do Old Franklin w trzynaście dni i zawrócił w Old Chariton w Missouri. W 1831 roku Pierre Chouteau zdołał wpłynąć na Missouri swoim parowcem Yellowstone. W wyniku żeglugi parowej wzdłuż brzegów rzeki wyrosło wiele miast, a kilka stanów zbudowało na jej brzegu swoje stolice. Żegluga parowa na rzece osiągnęła swój szczyt w późnych latach pięćdziesiątych XIX wieku i zmniejszyła się po ukończeniu w 1859 roku linii kolejowej Hannibal and Saint Joseph Railroad.
Rzeka Missouri zawsze niosła w zawiesinie ogromną ilość substancji stałych, głównie bardzo drobnego, lekkiego piasku, odbarwiającego wodę i uzasadniającego nazwę „Wielkie Błoto”. Mówi się, że średnia roczna ilość ciał stałych przenoszonych do Missisipi przez tę rzekę wynosi ponad 500 milionów ton, przynoszonych na średnią odległość 500 mil. Chociaż Missouri ma większy roczny przepływ wody niż Missisipi powyżej jej ujścia, podlega ona większym wahaniom. Wpłynęły one na jej żeglowność w niektórych porach roku i spowodowały przesunięcie linii brzegowej, zniknięcie niektórych farm i wiosek, a także pozostawienie innych daleko z tyłu przez osady ziemi przed nimi.
W 1944 roku Kongres zatwierdził projekt dorzecza Missouri, aby kontrolować zalewanie Missouri, poprawić żeglugę, rozwinąć energię hydroelektryczną, nawodnić ponad 4,3 miliona akrów w dorzeczu, powstrzymać zanieczyszczenie strumieni i zapewnić tereny rekreacyjne. Do lat 70-tych XX wieku istniało siedem zapór na rzece Missouri i osiemdziesiąt na jej dopływach. Nad projektem czuwa Missouri Basin Interagency Committee, w skład którego wchodzą przedstawiciele siedmiu agencji federalnych oraz gubernatorzy dziesięciu stanów dorzecza Missouri (Dakota Północna, Dakota Południowa, Wyoming, Nebraska, Kansas, Minnesota, Missouri, Kolorado, Iowa i Montana). Pod koniec dwudziestego wieku urbanizacja, erozja gleby i zanieczyszczenie uczyniły z rzeki Missouri jedną z najbardziej zagrożonych rzek w kraju.
BIBLIOGRAFIA
Brower, Jacob V. The Missouri River and Its Utmost Source; Curtailed Narration of Geologic, Primitive and Geographic Distinctions Descriptive of the Evolution and Discovery of the River and Its Headwaters. St. Paul, Minn.: Pioneer Press, 1896, 1897.