(CNN) Choć może się to wydawać zaskakujące, nie jest to rzadkością, że sędziowie Sądu Najwyższego zmieniają zdanie. Sąd Najwyższy w swojej historii uchylił 236 orzeczeń, z których niektóre oznaczały ogromne zmiany w amerykańskim społeczeństwie i rządach prawa.
Jednakże wydaje się to niezwykłe, gdy sprawa, o której mowa, jest tak mocno wpleciona w tkankę amerykańskiego życia jak Roe v. Wade, orzeczenie z 1973 roku, które zalegalizowało aborcję. Czy w ciągu ostatniego roku, wraz z potwierdzeniem konserwatywnego sędziego Sądu Najwyższego Bretta Kavanaugh i falą stanów decydujących się na zaostrzenie przepisów aborcyjnych, ta przełomowa decyzja może zostać odrzucona?
CNNN rozmawiała z Ryanem Owensem, profesorem z Wydziału Nauk Politycznych na Uniwersytecie Wisconsin w Madison i Paulem Schiffem Bermanem, profesorem ze Szkoły Prawnej Uniwersytetu George’a Washingtona, aby nakreślić niektóre z tych przypadków.
Te siedem decyzji niekoniecznie są najbardziej znaczącymi lub kontrowersyjnymi sprawami, które zostały obalone, ale ilustrują, co porusza Sąd Najwyższy, aby zakłócić ustalone prawo i jak to się dzieje.
Aby nadążyć za postępem w kraju
Brown v. Board of Education, 1954/ Obalone: Plessy v. Ferguson, 1896
Niewiele spraw Sądu Najwyższego jest tak znanych lub tak krytycznych dla historii Ameryki jak decyzja z 1954 r., która orzekła, że segregacja rasowa w szkołach, a przez to wszelka segregacja, jest niekonstytucyjna. Decyzja ta skutecznie obaliła jedną z najbardziej niesławnych spraw Sądu Najwyższego, Plessy przeciwko Fergusonowi, która stwierdzała, że idea „oddzielnie, ale równo” jest konstytucyjnie wykonalna.
Wystarczy spojrzeć na czas wydania tych decyzji – Plessy został rozstrzygnięty w 1896 roku, w burzliwym okresie po wojnie secesyjnej, a Brown w czasie pojawienia się ruchu praw obywatelskich – by zrozumieć, jak wielką zmianę reprezentują.
Berman mówi, że Sąd Najwyższy czasami głosuje nad uchyleniem poprzedniego precedensu, by nadążyć za postępem w kraju. W przypadku Plessy’ego i Browna, a także w wielu innych obalonych sprawach, Sąd Najwyższy jest wzywany do bezpośredniej interpretacji Konstytucji.
„Tego typu decyzje zdarzają się, ale rzadko, a Sąd historycznie był bardzo ostrożny w upewnianiu się, że miały miejsce poważne decyzje społeczne, które zmieniły wykonalność orzeczenia w czasie”, mówi.
„Plessy został rozstrzygnięty pod koniec wojny secesyjnej. Nastąpiła oczywiście ogromna zmiana w opinii społecznej. Ogólnie rzecz biorąc, jest to przykład, że amerykański system polityczny zmieniał się równolegle z tą zmianą.”
Do odzwierciedlenia fali opinii społecznej
Lawrence v. Texas, 2003 / Obalone: Bowers v. Hardwick, 1986
Sąd odzwierciedlił również zmieniającą się falę opinii społecznej w 2003 roku, kiedy to skutecznie zalegalizował aktywność osób tej samej płci w całym kraju. Decyzja Lawrence’a podtrzymała koncepcję, że prywatność seksualna jest prawem konstytucyjnym, unieważniając tym samym ustawy antysodomijne w kilku stanach, które je posiadały. (Decyzja, którą obaliła, decyzja Bowersa, stwierdzała, że seks homoseksualny nie jest prawem podstawowym.)
„Ponownie, była to zmiana poglądów amerykańskiej kultury na temat prywatności i związków konsensualnych w ogóle, a związków homoseksualnych w szczególności” – mówi Berman. „I dzięki tej decyzji Sąd Najwyższy uznał ten fakt”.
Oczywiście, do 2003 roku, aktywność homoseksualna nie była ogólnie postrzegana jako nielegalna, i była otwarcie przedstawiana i wyrażana przez dłuższy czas. Jest to kolejny przykład, jak twierdzi Owens, precedensu, który uległ erozji w praktyce na długo przed jego oficjalną zmianą.
„Sąd doszedł do wniosku, że decyzja była błędna, a z czasem nastąpił atak na ten precedens”, mówi.
Kiedy precedens uległ erozji na skutek innych orzeczeń
Janus v. AFSCME, 2018 / Overturned: Abood v. Detroit Board of Education, 1977
Chociaż nie jest to niespotykane, aby Sąd Najwyższy unieważniał orzeczenia, z pewnością nie jest to łatwe. Orzeczenia Sądu Najwyższego często ustanawiają ogólnokrajowy precedens lub interpretację prawa, która może mieć wpływ na sytuację daleko poza sferą prawną lub polityczną.
Owens mówi, że jednym z obowiązków Sądu Najwyższego jest generowanie stabilności prawnej i że obalenie poprzedniego orzeczenia może ją zachwiać, jeśli nie jest to zrobione w sposób rozsądny.
„Sądy powinny być niechętne do naruszania ustalonych precedensów”, mówi Owens, „ale istnieją pewne warunki prawne, które sądy zidentyfikowały, aby je uchylić.”
Jednym z nich, mówi, jest pomysł, że warunki oryginalnego orzeczenia były źle rozstrzygnięte.
Tak jest w przypadku ostatniej decyzji Janus, która obaliła ponad 40-letnie orzeczenie, które pozwoliło związkom zawodowym na pobieranie opłat od członków spoza związku w pewnych celach. Sąd, pod przewodnictwem Sędziego Głównego Johna Robertsa, uznał, że takie rozwiązanie narusza Pierwszą Poprawkę do Ustawy o Ochronie Praw Człowieka. Konserwatywne grupy podważały oryginalną decyzję Abood od ponad dekady, a inne decyzje Sądu Najwyższego sugerowały, że opinia sądu na temat Abood się zmienia.
„, zauważyli historię i to, że ostatnie sądy skubały oryginalne orzeczenie” – mówi Owens. „W ciągu ostatniej dekady Sąd Najwyższy naprawdę podciął część fundamentów Abood, więc w momencie, gdy pojawiła się decyzja Janus, mieli już niechęć do utrzymania jej w mocy.”
To, jak mówi Owens, kolejna sytuacja, która może skłonić Sąd Najwyższy do rozważenia precedensowego orzeczenia.
„Rozważmy, jak sprawa została potraktowana przez sądy w czasie”, mówi. „Jeśli jest to coś, co zaatakowali kawałek po kawałku, w końcu powiedzą, że cały gmach musi upaść.”
Aby uwzględnić zmiany technologiczne
South Dakota v. Wayfair, Inc, 2018 / Obalone: Quill Corp. v. North Dakota, 1992
Większość najbardziej znanych decyzji Sądu Najwyższego reprezentuje zmieniające się precedensy kulturowe i społeczne, ale jest wiele takich, które obejmują również zmiany gospodarcze i technologiczne.
Decyzja z 2018 r. dotycząca sposobu płacenia podatku od sprzedaży oferuje interesującą refleksję na temat tych zmian.
Sprawa South Dakota v. Wayfair ustanowiła nowy precedens w odniesieniu do handlu internetowego: Wcześniej, Sąd Najwyższy użył Dormant Commerce Clause w Konstytucji, aby twierdzić, że państwa nie mogą pobierać podatku od sprzedaży od zamówień dokonanych, powiedzmy, online lub pocztą, gdy detalista nie był fizycznie obecny w danym stanie.
Sposób, w jaki kupujemy, bardzo się zmienił od tego początkowego orzeczenia, w 1992 roku. Dlatego w 2018 roku Sąd Najwyższy uchylił tę decyzję.
„W dobie handlu detalicznego online, stary precedens miał coraz mniej sensu” – mówi Berman. „Stary statut stał się niewykonalny. To jest ten rodzaj sprawy, w której obalenie precedensu może mieć jakiś sens”.
Nadać więcej indywidualnych praw obywatelskich
Obergefell v. Hodges, 2015 / Obalone: Baker v. Nelson, 1972
W 2015 roku Sąd Najwyższy podjął przełomową decyzję dotyczącą równości LGBT, kiedy to orzekł na korzyść małżeństw osób tej samej płci w całym kraju, unieważniając decyzję z 1972 roku, która twierdziła, że nie ma federalnego precedensu, na którym można by się oprzeć, gdy chodzi o taką kwestię. (Jak na ironię, Minnesota, stan, który wniósł sprawę Bakera do Sądu Najwyższego, zalegalizował małżeństwa osób tej samej płci dwa lata przed Sądem Najwyższym).
Decyzja w sprawie Obergefell stanowi obecnie precedens, który z wielu powodów byłby niezwykle trudny do odwrócenia.
„Kiedy Sąd Najwyższy obala wcześniejszy precedens, potencjalnie zmienia ustalony układ konstytucyjny lub ustalony zestaw praw, na których ludzie zaczęli polegać.” mówi Berman.
„Gdyby właśnie teraz ktoś wniósł nową sprawę, aby obalić Obergefell, pojawiłyby się poważne pytania. Czy te związki są zgodne z prawem? Kto dostaje do dziedziczenia pieniędzy? Kto dostanie prawo do odwiedzin?”
Co więcej, Berman mówi, że sądy chcą podejmować decyzje, które przyznają więcej indywidualnych praw, a nie je odbierają.
„Według mojej wiedzy, nigdy nie było ważnej decyzji, która zostałaby obalona w sposób, który ograniczałby prawa,” mówi.
Co więcej, Berman mówi, że sąd zawsze stara się być ostrożny, jeśli chodzi o interpretację Konstytucji.
„Konstytucja ma być trwała i stabilna. Ma iść do przodu powoli, a nie gwałtownie przechylać się w jedną lub drugą stronę.”
Dać amerykańskim stanom więcej autonomii
Gregg v. Georgia, 1976 / Obalone: McGautha v. California, 1971
Jednakże, jeśli chodzi o prawa i Sąd Najwyższy, prawa indywidualne nie są jedynymi, które się liczą.
„Jednym z pytań dotyczących orzekania w sprawach konstytucyjnych jest to, jak wiele swobody pozostawić stanom” – mówi Berman. „Kiedy Sąd Najwyższy powie, że pewne prawo lub pewien układ jest wymagany przez Konstytucję, oznacza to, że żaden stan nie może wprowadzić prawa sprzecznego z tym prawem.”
Jednak często istnieje możliwość interpretacji przez sądy niższej instancji. Kara śmierci jest dobrym przykładem kwestii, która była kilkakrotnie rozpatrywana przez Sąd Najwyższy i jest interpretowana na poziomie stanowym.
„W 1972 roku Sąd Najwyższy, w bardzo spolaryzowanym składzie, stwierdził, że kara śmierci jest niekonstytucyjna” – mówi Owens. „Cztery lata później odwrócili kurs w sprawie Gregg v. Georgia.”
Orzeczenie z 1972 roku zasadniczo uniemożliwiło wydawanie wyroków kary śmierci ze względu na sposób, w jaki stany były zobowiązane do wydawania takich wyroków, aby zachować zgodność z 8. poprawką, która zabrania „okrutnego i niezwykłego karania”.
Decyzja uchylająca uczyniła te wytyczne bardziej wykonalnymi i dała stanom jaśniejszą infrastrukturę, w której mogą wydawać wyroki śmierci.
Jednakże, pomimo wkładu federalnego, stany nadal kontrolują wiele czynników, jak kara śmierci jest wykonywana w ich jurysdykcjach. Dwadzieścia stanów zdelegalizowało karę śmierci, cztery stany, w których kara śmierci jest legalna, są obecnie w stanie moratorium na wykonywanie kary śmierci, a kilka stanów, w których kara śmierci jest legalna, nie wykonało żadnej egzekucji od lat.
„To, że precedens został ustanowiony, nie oznacza, że stany nie mają miejsca na dowolność w stosowaniu tych decyzji”, mówi Owens.
Co to może oznaczać dla Roe v. Wade
Planned Parenthood v. Casey, 1992 / Obalone: City of Akron v. Akron Center for Reproductive Health, 1983, i Thornburgh v. American College of Obstetricians & Gynecologists, 1986
Gdy chodzi o przyszłość Roe v. Wade, prawa stanów i moc państwa do interpretowania prawa federalnego są kluczowymi rozważaniami. Istnieje już precedens, rozstrzygnięty w 1992 r., który przyznaje stanom władzę nad decyzjami aborcyjnymi, które nie były pierwotnie zawarte w orzeczeniu Roe v. Wade z 1972 r.
Decyzja Casey obaliła dwa poprzednie orzeczenia, które podtrzymały pierwotny wniosek Roe, że stany nie mogą regulować aborcji w pierwszym trymestrze. Zamiast tego, nowa decyzja zdefiniowała okres „żywotności płodu”, w którym państwa mogą regulować aborcje i powiedziała, że państwa mogą regulować aborcje wcześniej, tak długo jak przepisy nie nakładają „nadmiernego obciążenia” na kobietę.
Poprzednie ustawy, które mogą być postrzegane jako wyzwanie dla Roe v. Wade, w tym Georgia’s heartbeat bill, mogą wykorzystać ten niejasny język, aby uciec od jakichkolwiek roszczeń, że są one sprzeczne z obecnymi precedensami dostarczonymi przez Sąd Najwyższy.
„Najbardziej prawdopodobne jest, że pojawi się prawo stanowe, które nałoży pewne znaczące ograniczenia na prawo do aborcji i zostanie ono zakwestionowane” – mówi Owens. „Wyzwanie byłoby takie, że stan narusza Roe, a jeśli sąd miałby orzec na korzyść stanu, to w zasadzie powiedziałby, że Roe zostało źle rozstrzygnięte”.
To dlatego, mówi Owens, interpretacja i wdrożenie są tak ważne przy rozważaniu precedensów Sądu Najwyższego. Rzadko kiedy decyzje Sądu Najwyższego legalizują lub kryminalizują coś wprost; przedstawiają one konstytucyjne i ustawowe regulacje, w ramach których państwa muszą działać.
W przypadku Roe v. Wade, obalenie decyzji nie spowodowałoby kryminalizacji aborcji – ale pozwoliłoby stanom na to.
„To wróciłoby do stanów i ustawodawstwa stanowego,” mówi Owens. „Wielu ludzi myśli, że Sąd Najwyższy coś postanowił i to rozstrzyga sprawę. Ale podczas gdy Sąd ma pierwsze słowo, może nie mieć ostatniego.”