Współczesne miasto
Stare miasto jest otoczone masywnym murem o wysokości 20-30 stóp (6-9 metrów), przebitym licznymi bramami. Najbardziej godna uwagi architektonicznie jest Brama Jemeńska (Bāb al-Yaman), przemianowana na Bramę Wolności po rewolucji w 1962 roku. Stara Sanaa obejmuje 106 meczetów, 12 hammamów (łaźni) i 6,500 domów, wszystkie zbudowane przed 11 wiekiem ce. Wielopiętrowe domy wieżowe, zbudowane z ciemnego kamienia bazaltowego i cegły, ozdobione są misternymi fryzami i pięknymi rzeźbionymi oknami. Najbardziej godny uwagi meczet Sany, Al-Jamīʿ al-Kabīr (Wielki Meczet), zawiera świętą świątynię, która była niegdyś głównym obiektem czci Zaydī. Stare souki (arabskie suqs, targowiska) rozpoczynają się przy Bāb al-Yaman i ciągną się na północ obok Wielkiego Meczetu. Obszar ten nosi nazwę Sūq al-Milh (Targ Solny), ale składa się z wielu mniejszych targowisk sprzedających różnorodne towary. Na północny zachód od starego miasta znajduje się dawny letni pałac imama, usytuowany na stromej skale z widokiem na Wadi Dharr. Ogrodowe przedmieście Rawḍah, na północ od Sany, posiada piękny meczet w stylu mauretańskim. Qāʿ al-Yahūd (Dzielnica Żydowska), otoczone murem getto w zachodniej części miasta, przez długi czas było centrum tradycyjnego rzemiosła, takiego jak drobna obróbka złota i srebra oraz hafty. Praktycznie wszyscy stołeczni Żydzi wyemigrowali do Izraela w latach 1949-50, zadając niemal śmiertelny cios gospodarce rzemieślniczej.
© Vladimir Melnik/.com
© Vladimir Melnik/.com
Michele Alfieri-iStock Editorial/Getty Images Plus
© Robert Paul Van Beets/.com
Tradycyjna izolacja Sanaa została złagodzona dzięki otwarciu (1961) drogi o nawierzchni utwardzonej do portu Al-Ḥudaydah na południowym zachodzie; droga została sfinansowana przez Chiny. Inna autostrada prowadzi do Taʿizz, które jest połączone ze starym portem Mocha (Al-Mukhā), obecnie mało używanym. Międzynarodowy port lotniczy Sanaa znajduje się w pobliskim Al-Raḥabah.
Oprócz funkcji miasta jako regionalnego centrum handlu, nowoczesny przemysł był stymulowany przez pomoc zagraniczną; szczególnie ważna jest fabryka włókien bawełnianych zbudowana przez Chińczyków (otwarta w 1966 r.). Wielu mieszkańców miasta to pracownicy rządowi. Kilka domów i budynków użyteczności publicznej w stolicy i jej okolicach zostało zniszczonych w czasie wojny domowej w latach 1962-70. Uniwersytet w Sanie został założony w 1970 r.
Pod koniec XX w. populacja Sany rosła w postępie geometrycznym, od około 35 000 na początku lat 60. do ponad 400 000 w połowie lat 80. XX w.; jej większy obszar metropolitalny (aglomeracja miejska) przekroczył 1 000 000 na początku XXI w. Miasto rozrosło się we wszystkich kierunkach wraz ze wzrostem liczby ludności, ale Stara Sanaa, zredukowana do jednej dziesiątej populacji i powierzchni miasta, była zaniedbana aż do lat 80-tych, kiedy to UNESCO i rząd Jemenu zainicjowały wysiłki mające na celu zachowanie i naprawę otoczonego murami miasta. W 1986 roku został uznany za Światowe Dziedzictwo. Pop. (2004) 1,707,586; (2009 est.) 2,022,867.
Glen Allison/Getty Images