Smok

Smok, legendarny potwór zwykle wyobrażany jako ogromny, nietoperzoskrzydły, ziejący ogniem, łuskowaty jaszczur lub wąż z kolczastym ogonem. Wiara w te stworzenia najwyraźniej powstała bez najmniejszej wiedzy starożytnych o gigantycznych, prehistorycznych, podobnych do smoków gadach. W Grecji słowo drakōn, od którego pochodzi angielskie słowo, było używane pierwotnie dla każdego dużego węża (patrz wąż morski), a smok z mitologii, jakikolwiek kształt później przybrał, pozostał zasadniczo wężem.

Ogólnie w świecie Bliskiego Wschodu, gdzie węże są duże i śmiertelnie niebezpieczne, wąż lub smok symbolizował zasadę zła. Tak więc, egipski bóg Apepi, na przykład, był wielkim wężem świata ciemności. Ale Grecy i Rzymianie, choć akceptowali bliskowschodnią ideę węża jako złej mocy, czasami postrzegali drakontes jako dobroczynne moce – bystrookich mieszkańców wewnętrznych części Ziemi. Ogólnie jednak, zła reputacja smoków była silniejsza, a w Europie przetrwała drugą. Chrześcijaństwo pomieszało starożytne dobroczynne i złośliwe wężowe bóstwa we wspólnym potępieniu. W sztuce chrześcijańskiej smok stał się symbolem grzechu i pogaństwa, i jako taki był przedstawiany na pięcie świętych i męczenników.

Forma smoka zmieniała się od najwcześniejszych czasów. Chaldejski smok Tiamat miał cztery nogi, łuskowate ciało i skrzydła, podczas gdy biblijny smok z Objawienia, „stary wąż”, był wielogłowy jak grecka Hydra. Ponieważ nie tylko posiadały zarówno ochronne jak i budzące grozę cechy, lecz także miały dekoracyjne wizerunki, smoki były wcześnie używane jako wojenne emblematy. Tak więc, w Iliadzie, król Agamemnon miał na swej tarczy niebieskiego trójgłowego węża, tak jak norwescy wojownicy w późniejszych czasach malowali smoki na swych tarczach i rzeźbili głowy smoków na dziobach swych statków. W Anglii przed Normańskim Podbojem, smok był głównym wśród królewskich chorągwi wojennych, ustanowiony jako taki przez Uthera Pendragona, ojca Króla Artura. W XX wieku smok został oficjalnie włączony do herbu księcia Walii.

Na Dalekim Wschodzie smok zdołał zachować swój prestiż i jest znany jako dobroczynne stworzenie. Chiński smok, lung, reprezentował yang, zasadę nieba, aktywności i męskości w systemie yin-yang chińskiej kosmologii. Od czasów starożytnych był emblematem rodziny cesarskiej, a do czasu powstania republiki (1911) smok zdobił chińską flagę. Smok przybył do Japonii wraz z resztą chińskiej kultury, i tam (jako ryū lub tatsu) stał się zdolny do zmiany swojego rozmiaru wedle woli, nawet do punktu stania się niewidzialnym. Zarówno chińskie jak i japońskie smoki, choć uważane za moce powietrza, są zazwyczaj bezskrzydłe. Należą do deifikowanych sił natury w taoizmie.

Termin smok nie ma znaczenia zoologicznego, ale został zastosowany w łacińskiej nazwie rodzajowej Draco do kilku gatunków małych jaszczurek występujących w regionie Indo-Malajów. Nazwa ta jest również popularnie stosowana do olbrzymiego monitora, Varanus komodoensis, odkrytego na Komodo, w Indonezji.