Co to jest teoria perspektywy?
Teoria perspektywy zakłada, że straty i zyski są cenione inaczej, a zatem jednostki podejmują decyzje w oparciu o postrzegane zyski, a nie postrzegane straty. Znana jest również jako teoria „niechęci do strat”, a jej ogólna koncepcja zakłada, że jeśli przed jednostką postawi się dwie opcje, obie równe, przy czym jedna z nich przedstawiona jest w kategoriach potencjalnych zysków, a druga w kategoriach możliwych strat, wybrana zostanie ta pierwsza.
Jak działa teoria perspektywy
Teoria perspektywy należy do podgrupy ekonomii behawioralnej, opisując, w jaki sposób jednostki dokonują wyboru pomiędzy probabilistycznymi alternatywami, w których występuje ryzyko, a prawdopodobieństwo różnych wyników jest nieznane. Teoria ta została sformułowana w 1979 roku, a następnie rozwinięta w 1992 roku przez Amosa Tversky’ego i Daniela Kahnemana, uznając ją za bardziej psychologicznie dokładną w stosunku do teorii oczekiwanej użyteczności.
Podstawowym wyjaśnieniem zachowania jednostki w ramach teorii perspektywy jest to, że ponieważ wybory są niezależne i pojedyncze, prawdopodobieństwo zysku lub straty jest racjonalnie zakładane jako 50/50 zamiast prawdopodobieństwa, które jest faktycznie prezentowane. Zasadniczo, prawdopodobieństwo zysku jest postrzegane jako większe.
Kluczowe wnioski
Mimo że nie ma różnicy w rzeczywistych zyskach lub stratach związanych z określonym produktem, teoria perspektywy mówi, że inwestorzy wybiorą produkt, który oferuje najbardziej postrzegane zyski.
Tversky i Kahneman zaproponowali, że straty wywierają większy wpływ emocjonalny na jednostkę niż równoważna kwota zysku, więc mając do wyboru dwie opcje – obie oferujące ten sam wynik – jednostka wybierze opcję oferującą postrzegane zyski.
Na przykład, załóżmy, że wynikiem końcowym jest otrzymanie 25 dolarów. Jedną opcją jest otrzymanie 25 dolarów. Druga opcja to otrzymanie 50 dolarów i utrata 25 dolarów. Użyteczność tych 25 dolarów jest dokładnie taka sama w obu opcjach. Jednakże, jednostki najprawdopodobniej wybiorą otrzymanie gotówki, ponieważ pojedynczy zysk jest ogólnie postrzegany jako bardziej korzystny niż początkowe posiadanie większej ilości gotówki, a następnie poniesienie straty.
Rodzaje teorii perspektywy
Według Tversky’ego i Kahnemana, efekt pewności występuje, gdy ludzie preferują pewne wyniki i nie biorą pod uwagę wyników, które są tylko prawdopodobne. Efekt pewności prowadzi do tego, że jednostki unikają ryzyka, gdy istnieje perspektywa pewnego zysku. Przyczynia się on również do poszukiwania ryzyka, gdy jedną z opcji jest pewna strata.
Efekt izolacji występuje, gdy ludzie mają przedstawione dwie opcje z tym samym wynikiem, ale różnymi drogami do tego wyniku. W tym przypadku ludzie prawdopodobnie usuną podobne informacje, aby zmniejszyć obciążenie poznawcze, a ich wnioski będą się różnić w zależności od tego, jak opcje zostały ujęte w ramy.
Kluczowe wnioski
- Teoria prospektu mówi, że inwestorzy inaczej wyceniają zyski i straty, przykładając większą wagę do postrzeganych zysków niż do postrzeganych strat.
- Inwestor postawiony przed wyborem, w którym obie opcje są równe, wybierze tę, która jest przedstawiona pod względem potencjalnych zysków.
- Teoria perspektywy jest częścią ekonomii behawioralnej, sugeruje, że inwestorzy wybierają postrzegane zyski, ponieważ straty wywołują większy wpływ emocjonalny.
- Efekt pewności mówi, że jednostki wolą pewne wyniki od prawdopodobnych, podczas gdy efekt izolacji mówi, że jednostki anulują podobne informacje podczas podejmowania decyzji.
Przykład teorii perspektywy
Rozważmy, że inwestor otrzymuje ofertę tego samego funduszu inwestycyjnego od dwóch różnych doradców finansowych. Jeden z nich przedstawia inwestorowi fundusz, podkreślając, że w ciągu ostatnich trzech lat jego średnia stopa zwrotu wynosiła 12%. Drugi doradca mówi inwestorowi, że w ciągu ostatnich 10 lat fundusz osiągał ponadprzeciętne stopy zwrotu, ale w ostatnich latach ich wartość spadała. Teoria prospektu zakłada, że chociaż inwestorowi przedstawiono dokładnie ten sam fundusz inwestycyjny, to prawdopodobnie kupi on fundusz od pierwszego doradcy, który wyraził stopę zwrotu funduszu jako ogólny zysk, zamiast doradcy przedstawiającego fundusz jako przynoszący wysokie zyski i straty.