Historia cywilizacji zachodniej II

24.1.2: Uczestnicy Kongresu

Kongres Wiedeński był konferencją ambasadorów państw europejskich pod przewodnictwem austriackiego męża stanu Klemensa Wenzla von Metternicha, która odbyła się w Wiedniu od listopada 1814 do czerwca 1815 r., choć delegaci przybyli i prowadzili negocjacje już pod koniec września 1814 r. Celem Kongresu było stworzenie długoterminowego planu pokojowego dla Europy poprzez uregulowanie krytycznych kwestii wynikających z wojen rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich. W sensie technicznym „Kongres Wiedeński” nie był właściwie Kongresem: nigdy nie zebrał się na sesji plenarnej, a większość dyskusji odbywała się na nieformalnych, bezpośrednich sesjach pomiędzy wielkimi mocarstwami Austrii, Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji, a czasem Prus, przy ograniczonym lub żadnym udziale innych delegatów.

Główni uczestnicy Kongresu

Kongres funkcjonował dzięki formalnym spotkaniom, takim jak grupy robocze i oficjalne funkcje dyplomatyczne; jednakże duża część obrad odbywała się nieformalnie w salonach, na bankietach i balach.

Austrię reprezentował książę Klemens von Metternich, minister spraw zagranicznych, oraz jego zastępca, baron Johann von Wessenberg. Ponieważ obrady kongresu odbywały się w Wiedniu, cesarz Franciszek był o nich dokładnie informowany. Metternich był jednym z głównych architektów równowagi sił w Europie i podchodził do sprawy z perspektywy konserwatyzmu. Był zagorzałym przeciwnikiem liberalizmu i nacjonalizmu, opowiadając się za zachowaniem status quo w obliczu rewolucyjnego wyzwania. Obawiał się również rosyjskiej dominacji. Krytycy jego programu dyplomatycznego przedstawiają go jako człowieka, który uniemożliwił Austrii i reszcie Europy Środkowej „rozwój według normalnych liberalnych i konstytucyjnych zasad”. Niektórzy twierdzą, że gdyby Metternich nie stał na drodze „postępu”, Austria mogłaby się zreformować i lepiej poradzić sobie z problemami narodowościowymi, a pierwsza wojna światowa mogłaby się nigdy nie wydarzyć.

Wielka Brytania była reprezentowana najpierw przez swojego ministra spraw zagranicznych, wicehrabiego Castlereagha, a następnie przez księcia Wellingtona, po powrocie Castlereagha do Anglii w lutym 1815 roku. W ostatnich tygodniach na jej czele stał hrabia Clancarty, po tym jak Wellington wyjechał, by stawić czoła Napoleonowi podczas Stu Dni. Castlereagh, konserwatysta jak Metternich, miał wizję długotrwałego pokoju w Europie, który połączyłby wysiłki wielkich mocarstw. Jednocześnie dbał o brytyjskie interesy handlowe i imperialne. Widział, że ostry traktat oparty na zemście i odwecie wobec Francji nie powiedzie się, a i tak konserwatywni Burbonowie wrócą do władzy. Wykorzystał swoje umiejętności dyplomatyczne, by zablokować ostre warunki. Przywrócenie Francji do równowagi dyplomatycznej było ważne dla jego wizji pokoju.

Car Aleksander I kontrolował rosyjską delegację formalnie kierowaną przez ministra spraw zagranicznych, hrabiego Karla Roberta Nesselrode. Car miał trzy główne cele: zdobycie kontroli nad Polską, utworzenie ligi, która mogłaby interweniować i powstrzymać rewolucje przeciwko monarchiom i tradycjonalizmowi, oraz promowanie pokojowego współistnienia narodów europejskich. Udało mu się utworzyć Święte Przymierze (1815), oparte na monarchizmie i antysekularyzmie, a utworzone w celu zwalczania wszelkich zagrożeń rewolucją lub republikanizmem.

Prusy reprezentował książę Karl August von Hardenberg, kanclerz, oraz dyplomata i uczony Wilhelm von Humboldt. Król pruski Fryderyk Wilhelm III również przebywał w Wiedniu, odgrywając swoją rolę za kulisami. Hardenberg był bardziej liberalny niż pozostali główni uczestnicy, a wcześniej w swojej karierze przeprowadził szereg liberalnych reform. Jemu i baronowi von Stein Prusy zawdzięczały poprawę systemu wojskowego, zniesienie pańszczyzny i obciążeń feudalnych, otwarcie służby cywilnej dla wszystkich klas i całkowitą reformę systemu edukacyjnego. Jednak do czasu kongresu wiedeńskiego minął już zenit jego wpływów, jeśli nie sławy. W dyplomacji nie dorównywał Metternichowi, którego wpływy wkrótce przyćmiły jego własne. Pod koniec kariery przyzwolił na reakcyjną politykę zgodną z linią reszty Kongresu.

Francję, „piątą” potęgę, reprezentował jej minister spraw zagranicznych Talleyrand, a także minister pełnomocny książę Dalberg. Talleyrand negocjował już wcześniej traktat paryski (1814) dla Ludwika XVIII; król jednak nie ufał mu i prowadził także potajemnie korespondencyjne negocjacje z Metternichem. Talleyrand odegrał główną rolę na Kongresie, gdzie wynegocjował korzystne dla Francji porozumienie, niwecząc jednocześnie podboje Napoleona. Dążył do wynegocjowania bezpiecznego pokoju, który utrwaliłby zdobycze rewolucji francuskiej.

Początkowo przedstawiciele czterech zwycięskich mocarstw mieli nadzieję wykluczyć Francuzów z poważnego udziału w negocjacjach, ale Talleyrandowi udało się zręcznie włączyć do „jej wewnętrznych rad” w pierwszych tygodniach negocjacji. Sprzymierzył się z Komitetem Ośmiu Mniejszych Mocarstw (w tym Hiszpanii, Szwecji i Portugalii), aby kontrolować negocjacje. Gdy Talleyrandowi udało się wykorzystać ten komitet, by stać się częścią wewnętrznych negocjacji, następnie opuścił go, po raz kolejny porzucając swoich sojuszników.

Sekretarz Kongresu Friedrich von Gentz donosił: „Interwencja Talleyranda i Labradora beznadziejnie zachwiała wszystkimi naszymi planami”. Talleyrand zaprotestował przeciwko przyjętej przez nas procedurze i solidnie oceniał nas przez dwie godziny. Była to scena, której nigdy nie zapomnę.”

Inni uczestnicy

• Hiszpania – markiz Pedro Gómez de Labrador
• Królestwo Portugalii i Algarves – Pełnomocnicy: Pedro de Sousa Holstein, hrabia Palmela; António de Saldanha da Gama, hrabia Porto Santo; Joaquim Lobo da Silveira.
• Szwecja – hrabia Carl Löwenhielm
• Dania – hrabia Niels Rosenkrantz, minister spraw zagranicznych. Król Fryderyk VI był również obecny w Wiedniu.
• Holandia – hrabia Clancarty, ambasador brytyjski na dworze holenderskim, oraz baron Hans von Gagern
• Szwajcaria – Każdy kanton miał swoją delegację. Ważną rolę odgrywał Charles Pictet de Rochemont z Genewy.
• Państwa papieskie – kardynał Ercole Consalvi
• Republika Genui – markiza Agostino Pareto, senator Republiki
• Bawaria – Maksymilian Graf von Montgelas
• Wirtembergia – Georg Ernst Levin von Wintzingerode
• Hanower, wówczas w unii personalnej z koroną brytyjską – Georg Graf zu Münster.
• Meklemburgia-Schwerin – Leopold von Plessen

Prawie każde państwo w Europie miało w Wiedniu swoją delegację – ponad 200 państw i książąt było reprezentowanych na Kongresie. Oprócz tego byli przedstawiciele miast, korporacji, organizacji religijnych (np. opactw), a także grup interesów specjalnych (np. delegacja niemieckich wydawców, domagająca się prawa autorskiego i wolności prasy). Kongres słynął z wystawnych rozrywek: według znanego dowcipu nie poruszał się, lecz tańczył.

Uczestnicy Kongresu Wiedeńskiego 1. Arthur Wellesley, 1. książę Wellington 2. Joaquim Lobo Silveira, 7. hrabia Oriola 3. António de Saldanha da Gama, hrabia Porto Santo 4. Hrabia Carl Löwenhielm 5. Jean-Louis-Paul-François, 5. książę Noailles 6. Klemens Wenzel, książę von Metternich 7. André Dupin 8. Hrabia Karl Robert Nesselrode 9. Pedro de Sousa Holstein, 1. hrabia Palmeli 10. Robert Stewart, wicehrabia Castlereagh 11. Emmerich Joseph, książę Dalberg 12. Baron Johann von Wessenberg 13. Książę Andriej Kiriłłowicz Razumowski 14. Charles Stewart, 1. baron Stewart 15. Pedro Gómez Labrador, markiz Labradoru 16. Richard Le Poer Trench, 2. hrabia Clancarty 17. Wacken (rejestrator) 18. Friedrich von Gentz (Sekretarz Kongresu) 19. Baron Wilhelm von Humboldt 20. William Cathcart, 1. hrabia Cathcart 21. Książę Karl August von Hardenberg 22. Charles Maurice de Talleyrand-Périgord 23. Hrabia Gustav Ernst von Stackelberg

Atrybuty

• Uczestnicy Kongresu
  • „Charles Maurice de Talleyrand-Périgord.” https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Maurice_de_Talleyrand-Perigord. Wikipedia CC BY-SA 3.0.
  • „Robert Stewart, wicehrabia Castlereagh.” https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Stewart,_Viscount_Castlereagh. Wikipedia CC BY-SA 3.0.
  • „Karl August von Hardenberg.” https://en.wikipedia.org/wiki/Karl_August_von_Hardenberg. Wikipedia CC BY-SA 3.0.
  • „Klemens von Metternich.” https://en.wikipedia.org/wiki/Klemens_von_Metternich. Wikipedia CC BY-SA 3.0.
  • „Kongres Wiedeński.” https://en.wikipedia.org/wiki/Congress_of_Vienna. Wikipedia CC BY-SA 3.0.
  • „800px-Congress_of_Vienna.PNG.” https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Congress_of_Vienna.PNG. Wikimedia Commons CC BY-SA 3.0.

.