Polityka ta prawdopodobnie zwiększy koszty produkcji i może mieć znaczące negatywne skutki dla producentów emitujących duże ilości zanieczyszczeń i narażonych na wymianę handlową. Prawdopodobnie wpłyną one również na rentowność tych firm i zatrudnienie. Wyższe ceny skłaniają jednak przedsiębiorstwa nie tylko do większej efektywności energetycznej, ale również do większej innowacyjności, jak wykazało niedawne badanie, w którym przeanalizowano wpływ przyczynowy cen emisji dwutlenku węgla na stosowanie danych patentowych18 . Ponadto, systemy ustalania cen emisji dwutlenku węgla mogą generować znaczne dochody fiskalne, które można wykorzystać nie tylko do zrównoważenia negatywnych skutków przejścia (na przykład w zakresie zmniejszenia zatrudnienia w sektorach intensywnie wykorzystujących węgiel), ale także do aktywnego wspierania innowacji.
Oprócz ustalania cen emisji dwutlenku węgla, dotacje R&D i inwestycje publiczne w zieloną infrastrukturę (taką jak sieci transportu publicznego lub infrastruktura do wychwytywania i składowania dwutlenku węgla) są również częścią narzędzia politycznego, które rządy coraz chętniej stosują. Zielone projekty są na przykład centralnym elementem proponowanego przez Komisję Europejską planu naprawy gospodarczej o wartości 1,85 mld EUR. Zwroty z tych inwestycji wydają się być atrakcyjne. Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Oksfordzkim wykazało, że pakiety naprawy fiskalnej, w których poszukuje się synergii między celami klimatycznymi i gospodarczymi, z większym prawdopodobieństwem zwiększą bogactwo narodowe i wzmocnią kapitał produkcyjny.19
W sumie innowacje wymagane do dekarbonizacji gospodarki i zwiększenia efektywności wykorzystania zasobów mogą zapoczątkować nową rewolucję przemysłową, napędzając wzrost gospodarczy. Niedawna analiza 14 krajów (głównie w Europie i Ameryce Północnej) wykazała, że polityka ochrony środowiska ma efekt zwiększający produktywność i sprzyja akumulacji kapitału, zwłaszcza w krajach o wysokim poziomie kapitału w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT)20 . Pod tym względem sektor czystych technologii może zapewnić znaczne możliwości wzrostu gospodarczego opartego na innowacjach21 . Oczekuje się również, że pod względem zatrudnienia efekt netto przejścia na dużą skalę będzie pozytywny. Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej (IRENA) oczekuje, że wzrost liczby miejsc pracy w sektorze energii odnawialnej zrównoważy spadek zatrudnienia w sektorze paliw kopalnych w skali globalnej.22 Jednakże zmiany w zatrudnieniu mogą wpłynąć na poszczególne kraje i regiony w nierównomierny sposób, przy czym rozbieżności w lokalizacji możliwości zatrudnienia i dostępnych umiejętnościach prawdopodobnie doprowadzą do rozbieżności, które będą wymagały reakcji politycznej w celu wsparcia osób dotkniętych zmianami.
Efekty uboczne dla sektora finansowego
Zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie skutki zmian klimatycznych dla gospodarki realnej mają wpływ na sektor finansowy. Firmy ubezpieczeniowe są jednymi z pierwszych, które odczuwają bezpośredni wpływ zmian klimatycznych. Jednak ze względu na zmniejszoną wydajność pracy oraz niższe zasoby i jakość kapitału, bezpośrednie konsekwencje zmian klimatycznych mają również wpływ na rynki akcji, private equity, fundusze emerytalne i bilanse banków. Według najnowszych badań, zmiany klimatyczne zwiększą częstotliwość występowania kryzysów bankowych (z +26% do 248%), a ratowanie niewypłacalnych banków spowoduje dodatkowe obciążenie fiskalne w wysokości około 5% do 15% PKB rocznie oraz dwukrotny wzrost długu publicznego w stosunku do PKB do końca stulecia.23
Ponadto, przejście na gospodarkę niskoemisyjną ma implikacje finansowe – tym bardziej, jeśli opóźnienie w działaniach doprowadzi do bardziej zdecydowanych i gwałtownych działań na rzecz realizacji celów klimatycznych (disorderly transition). W wyniku zmian związanych z transformacją gospodarczą (takich jak niższy niż przewidywano popyt, wyższe ceny i zakazy regulacyjne) istniejące aktywa mogą przestać przynosić zyski wcześniej niż oczekiwano w momencie początkowej inwestycji. Mogą one nawet przekształcić się w zobowiązania. Jest to znane jako ryzyko „osiadania aktywów „24 . Szacuje się, że aktywa finansowe o wartości 2,5 bln USD są zagrożone osiadaniem25 – co wystarczyłoby do wywołania szoku systemowego na rynkach giełdowych. Dlatego banki centralne na całym świecie coraz częściej myślą o potencjalnym finansowym ryzyku systemowym związanym ze zmianami klimatycznymi. Prowadzi to do zwiększenia liczby testów warunków skrajnych związanych z klimatem. Jest to próba oceny ryzyka, które nie zostało jeszcze dostatecznie dobrze zrozumiane. Niezbędne jest zrozumienie nie tylko bezpośrednich skutków finansowych, ale także wzajemnych powiązań ryzyka finansowego.
W celu pomyślnego przejścia na gospodarkę niskoemisyjną rynki finansowe i instytucje finansowe mają do odegrania ważną rolę, zwłaszcza w mobilizowaniu i kierowaniu inwestycji prywatnych. Wydaje się, że kapitał przesuwa się znacząco w kierunku aktywów ekologicznych, czego przebłysk można było zaobserwować podczas pandemii. Największe akcje związane z energią odnawialną wzrosły w 2020 r. o 145%, podczas gdy największe akcje związane z ropą naftową, gazem i węglem spadły o 30%.26 W ciągu ostatniej dekady koszty technologii związanych z energią odnawialną drastycznie spadły, często czyniąc je tańszymi niż paliwa kopalne, co stanowi silny argument inwestycyjny przemawiający za energią odnawialną. Zwiększa się również podaż kapitału na projekty bardziej przyjazne dla środowiska. Strategie środowiskowe, społeczne i zarządzania (ESG) są popularne wśród inwestorów, a w ich ramach zmiany klimatyczne są tematem dominującym.27
Podsumowanie
Zmiany klimatyczne są często określane jako decydujący problem naszych czasów. To nie jest hiperbola. Oczekuje się, że w obliczu zmian klimatycznych gospodarka światowa ulegnie głębokim zmianom, a żaden kraj ani branża nie są całkowicie odporne na siły zmian. Na przykład analiza gospodarki australijskiej przeprowadzona przez firmę Deloitte’s Access Economics wykazała, że branże najbardziej dotknięte przez COVID-19 „są również najbardziej narażone na skutki ocieplającego się świata i zmiany klimatu” oraz że „ponad 30% zatrudnionych Australijczyków jest narażonych na zakłócenia gospodarcze i ryzyko związane z COVID-19, zmianą klimatu i nieplanowaną transformacją gospodarczą w miarę reakcji świata.”Tylko poprzez zrozumienie dalekosiężnych konsekwencji gospodarczych zmian klimatycznych dla ich konkretnych branż i lokalnych warunków gospodarczych, firmy mogą przygotować się na możliwe scenariusze przyszłości i zbudować strategie, które pozwolą im prosperować.